Tekst: Els Rademaker-Vos, gepensioneerd (leidinggevend) bibliothecaris bij de Overijsselse Bibliotheek Dienst en tot 2006 consulent voortgezet onderwijs. Vanaf 2017 geeft zij colleges over nepnieuws voor de BMO.Columnisten / bloggers schrijven op persoonlijke titel en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de redactie.
Ja nogmaals aandacht voor dit onderwerp, want het is belangrijk genoeg. Daarnaast zijn er ook belangrijke kanttekeningen bij te maken. Laaggeletterdheid en laaggecijferdheid kunnen grote economische schade aanrichten in ons land. Er zijn in het verleden verschillende rapporten over verschenen. En ik herinner mij dat er wel lacherig over werd gedaan, over ‘ontlezing’ zoals men dat toen noemde.
Ook las ik in opiniestukken dat het vak Nederlands ook gegeven kon worden tijdens bijvoorbeeld de lessen timmeren en koken. Maar wat zien we nu? In het Financiële Dagblad van 1 mei stond een artikel waarbij de eigenaren van ondernemingen zich erg verbaasden over het lees- en rekenniveau van de werknemers. Het blijkt dat 2,5 miljoen werknemers onvoldoende geletterd zijn. Hans Stegeman (econoom en hoofdstrateeg bij Triodos Investment Management) uitte in zijn wekelijkse column van 4 mei in het FD daar ook nog zijn verbazing over. ‘Dit schooljaar’ schrijft hij, ‘moet geconstateerd worden dat maar liefst 87% van de leerlingen op het vmbo-basis de ondergrens van leesvaardigheid niet haalt. Op het VMBO-t geldt dat voor 29% van de leerlingen.’ En het gevolg hier van is dat werknemers niet in staat zijn de veiligheidsvoorschriften en handleidingen te lezen en te begrijpen. Dat heeft natuurlijk ernstige gevolgen voor de voortgang, maar nog belangrijker: de veiligheid van het werk.
In dit licht bezien vind ik het nog steeds verbazingwekkend dat de nieuwe voorzitter van de VO-raad, Henk Hagoort, het hameren op het onderwijzen van de basisvaardigheden wat overdreven vond. Burgerschap is immers ook heel belangrijk. En dat vond ik des te vreemder omdat de heer Hagoort tot voor kort directeur was van de opleiding journalistiek aan Hogeschool Windesheim in Zwolle. En als journalist moet je die basisvaardigheden zeker beheersen.
Het leesoffensief. Hoe doe je dat en wat is hierbij belangrijk? Ik kreeg een mooie reactie op mijn column over het leesoffensief van Volkskrant journalist Arie Elshout. Hij was het helemaal met mij eens en gaf een belangrijke aanvulling. Hij moest denken aan wat schrijver Rudy Kousbroek ooit schreef: ‘Lezen moet je leren, ook in fysieke zin. Je moet leren voor langere tijd stil te zitten en je te concentreren.’ Die vereiste, rust en concentratie, was voor sommige mensen altijd al teveel gevraagd. Voor de huidige met digitalisering opgroeiende jongeren is het nog veel moeilijker. En dat, zegt Arie, geeft mentale problemen. ‘Lezen vergroot niet alleen kennis en verbeeldingskracht. Maar bevordert ook de innerlijke rust en evenwichtigheid.’
Ik vind dat echt een boodschap om over na te denken. En om toe te passen. Soms willen we Always on the run zijn.
Dus: Onderwijs en bibliotheken: sla de handen nog meer in elkaar en ga gesterkt door deze column verder met het belangrijke werk: het leesoffensief.
