Lily Knibbeler stopt per 1 juli 2024 als algemeen directeur van de KB, de nationale bibliotheek. Zij bracht vier organisaties bij elkaar tot een opgavegerichte en effectieve nationale bibliotheek met een miljoenenpubliek. In Bibliotheekblad 6 leest u een uitgebreid interview met haar. Maar hoe reageren vakgenoten op haar vertrek? Oud hoofdredacteur Eimer Wieldraaijer vroeg het aan drie mensen die Lily Knibbeler beroepshalve van zeer nabij hebben leren kennen. Hoe beoordelen zij de bijdrage aan het bibliotheekwerk van de afscheidnemende KB-directeur?
‘Nadat de Wsob in 2015 was ingegaan en de KB de netwerkverantwoordelijkheid kreeg toebedeeld – naast de verantwoordelijkheid voor de landelijke digitale openbare bibliotheek – was er veel scepsis in het openbare bibliotheekstelsel of de KB deze verantwoordelijkheid wel aan zou kunnen.
Nadat Lily het directeurschap van Bas Savenije had overgenomen, heeft ze zich sterk gemaakt om de netwerkrol op een nieuwe leest te schoeien: het samenwerkingsnetwerk – het organisatienetwerk. Die verdiepingsslag bewerkstelligde ze door prof. dr. Patrick Kenis, hoogleraar Public Governance aan de Universiteit van Tilburg, bij het proces te betrekken en op zoek te gaan naar de randvoorwaarden en aanpak om deze zienswijze breder bekend te maken. In de aanpak die ze volgde staat het volgende centraal: niemand is de baas, niemand kan het alleen, de spelers zullen met elkaar de puzzel van ieders rol en bijdrage moeten leggen om de opgave tegemoet te treden en invulling te geven aan de gezamenlijke aanpak. In die periode zocht Lily steeds weer de verbinding met andere spelers in het netwerk. Ze hield stug vast aan de richting om tot netwerkinvulling te komen vanuit de twee rollen van de KB – komen tot een netwerkaanpak, en daar zelf speler in zijn vanuit de verantwoordelijkheid voor de landelijke digitale bibliotheek. Bij de operationalisering in netwerkverband haalde Lily Manon de Caluwé (https://commoneye.nl/nl/samenwerken-in-netwerken/) erbij om tot zorgvuldige implementatie te kunnen komen.
Bij de redelijk positieve evaluatie van de Wsob kwam dé kans om spijkers met koppen te slaan. Ondanks het feit dat het bibliotheekstelsel zich redelijk staande had gehouden en zich aan het doorontwikkelen was in veranderende tijden waren er immers zorgen over de bibliotheek als basisvoorziening met de vijf kerntaken én lag er de uitdaging om als gelaagd stelsel landelijk, provinciaal en lokaal in te spelen op actuele maatschappelijke opgaven. Een tweeslag die ook nog eens afgestemd moest worden met drie voor het bibliotheekwerk verantwoordelijke overheidslagen – en dat in het licht van nieuwe vormen van netwerksamenwerking. In het overleg van de minister met de drie overheidslagen en de drie lagen in het bibliotheekstelsel over de Wsob-evaluatie – waar over de conclusie en aanbevelingen overeenstemming bestond, maar een aanpak bedacht moest worden – stelde Lily voor daar samen invulling aan te geven en de afspraken in een convenant vast te leggen. De KB werd gevraagd daarin het voortouw te nemen. Een sleutelmoment en een fors stempel op de toekomst van het openbaar bibliotheekstelsel: Lily’s grote verdienste!’
‘Mijn eerste gesprek met Lily was eigenlijk een kennismaking die zich in tien minuten omvormde tot een sollicitatiegesprek en een nieuwe baan bij de KB. Zo flexibel en adaptief had ik me de KB niet van tevoren voorgesteld, en vol energie kon ik me op innovatie in voornamelijk het OB-veld en KB Internationaal storten. Lily zag de waarde van het zichtbaar maken vanuit de KB van de betekenis van “het geschreven woord aan het werk zetten” en handen en voeten geven aan een slimmer en vaardiger Nederland, en stimuleerde de opzet van KB Atelier en publieksprogrammering. Intern heeft Lily veel energie gestopt
in het nadenken over en veranderen van de manier van leidinggeven. Meer oog en oor voor elkaar hebben, meer door de afdelingen heen op de hoogte zijn van elkaars werkzaamheden en meer de neuzen dezelfde kant op. Vertrouwen geven en werken aan een veiliger omgeving en cultuur maakten het mogelijk om met stapjes vooruit te gaan in niet altijd makkelijke omstandigheden. Netwerkdenken, convenant, agenda, nieuw convenant; de bibliotheek is in de afgelopen jaren volop in beweging geweest, en dat gaat soms met horten en stoten. We zien nu veel erkenning voor het werk van met name de openbare bibliotheken en er is ook
financieel meer mogelijk, en dat is mede dankzij de enorme inzet van Lily tot stand gekomen. De herhuisvesting van de KB was daarnaast ook een grote en stevige klus die veel aandacht heeft gevraagd, samen met de plannen voor een nieuw te bouwen magazijn. Internationaal is er enorme waardering voor het voorzitterschap van Lily van CDNL (Conference of Directors of National Libraries). Lily heeft echt
een blijvend stempel weten te drukken op de manier van samenkomen en -werken binnen deze diverse groep, met enorme verschillen in achtergronden, en ze heeft gezorgd voor meer samenhang en openheid. Ik heb Lily leren kennen als een warm en empathisch mens met een enorm groot hart voor bibliotheken en mensen, genereus en nieuwsgierig. Ik ga haar niet missen, want ik blijf haar bellen en appen en spreken.’
‘Lily heeft er mede voor gezorgd dat partijen in en rond het OB-veld structurele verbindingen gelegd hebben die belangrijk zijn voor het fundament van langdurig maatschappelijk relevant bibliotheekwerk voor de volgende generatie(s). Niet alleen tussen landelijke, provinciale en lokale bibliotheekorganisaties en hun natuurlijke (financierende) overheidspartners (vastgelegd in Wsob, convenant en netwerkagenda), Lily had ook oog voor andere belangrijke letteren- en culturele organisaties zoals Stichting Lezen (leesbevordering, in het bijzonder de programma’s BoekStart en de Bibliotheek op school) die sinds jaar en dag deel uitmaken van het netwerk om bibliotheken heen. Lily wees op de gedeelde gedrevenheid die samengevat is in Samen werken aan maatschappelijke waarde.’
