Als de wereld wankelt van Jandy Nelson, vertaald door Aimée Warmerdam en Merel Leene, is door de Hebban Crew gekozen tot het Hebban Boek van de Maand in oktober. Een roman die bijna uit zijn voegen barst van emotie met een prachtige schrijfstijl en onvergetelijke personages, een verhaal dat je telkens weer zult willen herlezen.
Voor wie Jandy Nelson kent, zijn de verwachtingen hoog. Ze veroverde haar lezers met Ik geef je de zonen het door uitgever Blossom Books heruitgegeven debuut De hemel begint bij je voetenin 2015, maar een nieuw boek bleef tien jaar lang uit. Anouk las Ik geef je de zon en het is nog altijd een van de mooiste boeken die ze ooit las. ‘Ik weet vooral nog de heftige emoties die ik erbij voelde, die Nelson in me opriep,’ vertelt ze. Debbie had een soortgelijke ervaring met De hemel begint bij je voeten: ‘Ik kan me nog goed herinneren hoe goed ik het geschreven vond en hoe diep emotioneel het boek was,’ zegt ze.
‘Ik wist dat Als de wereld wankelt die beide eigenschappen ook zou laten zien, een goede schrijfstijl en emoties. Nou, die heb je inderdaad wel te pakken vanaf de eerste bladzijde. Deze nieuwe roman is bijna twee keer zo dik als het debuut, wel 550 bladzijden. Het verveelt geen moment en ik zou hem zo opnieuw willen lezen.’
Nelson heeft de tijd tussen haar boeken inderdaad goed gebruikt. Bij zowel Debbie als Anouk waren de verwachtingen hoog, maar Als de wereld wankelt lost ze moeiteloos in. Het resultaat is een roman voor (jong)volwassenen die barstensvol dromen zit, tjokvol onvergetelijke personages en uit zijn voegen barst van emotie, geschreven met een groot talent voor beeldende zinnen en diepgravende thema’s. Er zit zelfs een vleugje magie in: ‘Ik heb vaker magisch-realistische verhalen gelezen en dan wordt het magische element vaak gebruikt om een vervreemdend, unheimisch randje toe te voegen,’ vertelt Roos.
‘In dit boek wordt het gebruikt om te benadrukken dat de wereld naast verdrietig ook sprankelend is.’
‘Nelson is dieper, gedetailleerder, minutieuzer. Wat kan zij emoties en gedachten beschrijven, ontzettend sterk.’ – Debbie
In Als de wereld wankelt wordt het verhaal afgewisseld met hier en daar een krantenknipsels, niet-verstuurde brieven en stukjes verhalen van de voorouders van de familie Fall. ‘Vooral in deze laatste fragmenten bezigt Nelson een sprookjesachtige stijl,’ vertelt Debbie. De Falls hebben zelfs een heuse familievloek. De verhalen hierover worden verteld door Cassidy, die met haar moeder rondreist en op zoek is naar Het Stadje. Paradise Falls krijgt daardoor een bijna mythische sfeer, waar Nelson aan bijdraagt door het verhaal ‘los te zingen van de tijd’. Er zijn mobiele telefoons, maar ook duivelswinden die kunnen voorkomen dat je de plek verlaat of vindt. Zo vertelt Anouk:
‘Paradise Falls voelt als een stadje dat je alleen kunt vinden als je ziel het hard nodig heeft. Zo wordt het gebracht en zo komt het ook echt over, waarbij het niet eens vreemd is dat er tegelijkertijd zoiets bestaat als een middelbare school waar tieners gepest worden en naar gymles moeten. Het lijkt met één voet in de werkelijkheid te staan en met de andere in een sprookje. Dat omschrijft trouwens ook het boek zelf.’
Het magisch-realistische element wordt steeds verder verdiept, waardoor het zich begint te verweven met de werkelijkheid. Een opmerking over het navertellen van dit verhaal op hun eigen speciale manier hint ernaar dat deze kleurrijke versie vooral bedoeld is om te laten zien hoeveel levenslust, schoonheid en verwondering er ook bestaat in verdriet. Want dat verdriet is er, in het maken van fouten en het inslikken van emoties en gedachten. ‘Doordat je ieders perspectief meekrijgt, begrijp je de beweegredenen van elk personage, maar zie je ook steeds weer hoe hun aannames over de anderen niet kloppen en zie je de tragiek van hun onvermogen om met elkaar te praten,’ vertelt Roos.
‘Ik vind het knap hoe Nelson haar personages allemaal heel duidelijk haar eigen Jandy Nelson-sausje heeft gegeven,’ vervolgt ze. ‘Ze zijn allemaal eigenzinnig en eigenwijs, vol passie en talent en barstensvol wilde verlangens en dromen.’ Toch voelt het nergens als een gimmick, als een mierzoet of sentimenteel verhaal. ‘Bijna wel, maar dankzij Nelsons talent toch niet,’ zegt Debbie erover. ‘Heel realistisch is het niet, maar dat stoort geen moment. De personages zitten vol levenslust en deze roman lezen geeft jou ook even een duwtje in de rug. Al zit je het hele boek lang met een brok in je keel en gaat het voor elk personage echt niet allemaal zo goed, het is zo’n fijn boek om te lezen en gelezen te hebben.’
‘Jandy Nelson weet de lezer zeer goed mee te nemen in de hoofden van de personages.’ – Martijn
‘De familie Fall heeft een heel eigen manier van denken, voelen, zien, ruiken, proeven en zelfs doen,’ weet Debbie uit te leggen. ‘Dizzy is een knettergek en bijzonder meisje dat veel te negatief over zichzelf denkt. De broers Miles en Wynton hebben hun eigen strijd, ook onderling. Moeder Bernadette is niet perfect, maar ik zou haar wel als moeder willen hebben. Haar verdwenen man, de immer dronken oom. Cassidy en haar onvoorspelbare moeder Marigold. Het boek zit tjokvol onvergetelijke personages, die je met spijt achter je laat als je het boek dichtslaat.’
‘Eigenlijk zou je elk personage een knuffel willen geven. Het zijn allemaal gemankeerde mensen die fouten maken, het beter willen doen, vergeving vragen en nieuwe dromen zoeken,’ zegt Anouk ook. ‘Ik heb alle emoties opgezogen als een spons en voelde tegelijkertijd geluk, liefde, verdriet, pijn, afschuw, extase, verwarring en alles daar tussenin. Wat liep ik met mijn ziel onder mijn arm tijdens het lezen van dit boek. Ik kon het niet wegleggen en als het moest, kon ik me er mentaal niet van losscheuren.’ Ook Debbie was diep onder de indruk na het lezen:
‘Het is een kwetsbare leeservaring, die toch kracht geeft. Het was een leeservaring zoals ik ze niet vaak heb gehad.’
Officieel is Als de wereld wankelt een Young Adult-roman, maar het kan door iedereen gelezen worden. ‘Hou je van feelgoodromans, van literaire romans, lees je alles zo’n beetje? Dan kan je dit boek lezen,’ pitcht Debbie. ‘Zelfs voor de pure thrillerliefhebber is er een mysterieuze puzzel gaande die iedereen kan bekoren.’ Naast de gewone paperback-editie verschijnt er ook een gebonden versie met kleur op snee, zodat het fysieke boek net zo van je boekenplank spat als het verhaal zelf.
Over de auteur
Jandy Nelson (1965) studeerde Creative writing en Comparative literature in New York. Daarna verhuisde ze voor een jaar naar Parijs om daar aan de Sorbonne Franse literatuur en literatuurtheorie te studeren. Aan Brown University haalde ze vervolgens haar master in poëzie. Ze werkte dertien jaar als literair agent, tot ze aan een tweede master begon, Writing for children and young adults. Ze werd zelf auteur en schrijft nu jongerenromans zoals De hemel begint bij je voeten, Ik geef je de zon en haar langverwachte derde boek Als de wereld wankelt.
Als de wereld wankelt
Jandy Nelson, vertaald door Aimée Warmerdam en Merel Leene
Op 27 september verschenen bij Blossom Books
De familie Fall woont in het hete wijnland van Noord-Californië, in een vallei waar de zon uit de lucht valt en de duivelse wind zo hard waait dat het verstand regelrecht uit je hoofd wordt geblazen.
Jaren geleden verdween de vader van de Fall-kinderen op mysterieuze wijze, waardoor het gezin in vier stukken brak. Nu bakt de twaalfjarige Dizzy Fall taarten, ziet ze geesten en wenst ze dat ze een heldin uit een roman was. Miles Fall, zeventien, whizzkid, atleet en hondenfluisteraar, is een onweerstaanbare schoonheid, maar ook verdwaald, en wanhopig op zoek naar het soort man van wie hij droomt. En Wynton Fall, negentien, verhoogt de temperatuur van elke kamer door er alleen maar binnen te komen. Hij is een virtuoze violist die op een sneltrein naar roem zit … of naar zelfvernietiging.
Op een dag verschijnt er een raadselachtig meisje met regenbooghaar dat de wereld van de Falls op zijn kop zet. Ze zou een engel kunnen zijn. Of een heilige. Of een gewoon meisje. Hoe dan ook: op de een of andere manier is ze van vitaal belang voor elk van hen. Maar voordat iemand erachter kan komen wie ze is, slaat een catastrofe toe, waardoor het kapotte gezin nog verder breekt en nog wanhopiger is om weer heel te zijn.
Met roadtrips, rivaliteit, familievloeken, liefdesverhalen binnen liefdesverhalen binnen liefdesverhalen, en verdriet en vreugde die van generatie op generatie werd doorgegeven, is dit het sprankelende verhaal over het gecompliceerde verleden en heden van een familie. Alleen door hun eigen verhalen te vertellen, kunnen ze hopen dat ze hun toekomst kunnen herschrijven.
