(Een uitgebreid interview met Mark Deckers en een voorpublicatie leest u in Bibliotheekblad 4 dat uitkomt op 29 april)
Dinsdagavond 12 april was de boekpresentatie van het nu al veelbesproken boek Geruisloos verdwenen uit de bibliotheekgeschiedenis van Mark Deckers, bestuurssecretaris bij Rijnbrink. De presentatie werd gehouden in Bibliotheek Hilversum.
Eind 1940 eist de Duitse bezetter het ontslag van alle Joodse medewerkers in Openbare Bibliotheken. Elf bibliotheekmedewerkers raken bijna geruisloos hun baan kwijt. Mark Deckers ging op zoek naar de verhalen van hun levens. Verhalen over pijnlijk ontslag of in de knop gebroken levens. Maar ook verhalen over het overleven van meerdere kampen of door moedig onderduiken. Verhalen over levens die bijna onder het stof leken te verdwijnen maar die het waard zijn om opnieuw in het licht te zetten.
Directeur-bestuurder van Bibliotheek Hilversum Els Brons trapte af met een emotionele anecdote. Tijdens het doorzoeken van archiefstukken die Mark nodig had voor zijn boek, kwam ze notulen uit de oorlogsjaren tegen waarin expliciet de vraag gesteld werd of bestuurders wel ‘goede’ NSB-leden waren en of het NSB-lidmaatschap aantoonbaar was. Gelukkig werd er in het archief ook iets positiefs gevonden: de directie weigerde om het beruchte bord ‘Voor Joden verboden’ op te hangen.
Vervolgens was het woord aan May Meurs van Walburg Pers, de uitgever van het boek. Zij vertelde over de totstandkoming van het boek en waarom het zo goed paste in het fonds van de uitgeverij.
Daarna hield Anne Rube voorzitter (ai) van de VOB een emotioneel betoog over de voorloper van de VOB (Centrale Vereniging van bibliotheken; de CV). De CV werkte verregaand samen met de bezetter en anticipeerde op vragen van de bezetter. Vanaf de eerste dag van de bezetting hielden openbare bibliotheken er rekening mee dat de Duitsers boeken zouden gaan verbieden. De CV liep er zelfs op vooruit en deed na vragen van verschillende leeszalen op 19 mei een oproep tot loyale medewerking om boeken die ‘wrijving’ konden veroorzaken uit de circulatie te nemen. Later werden ook de Joodse bibliotheekmedewerkers liefdeloos ontslagen. Rube: ‘Mark gaat het leven na van deze ontslagen medewerkers: afkomst, opleiding, loopbaan, en wat er met hen gebeurde na hun ontslag. De verhalen komen – juist door hun feitelijkheid – binnen als mokerslagen. Hoe kan het dat dit zo heeft kunnen plaatsvinden?….’
[…] ‘Wat mijzelf betreft: het lezen van Marks boek doordringt me van het besef dat mochten we ooit weer in zo’n verschrikkelijke situatie komen, het heel waarschijnlijk is dat weer mensen in de kou blijven staan. ‘Geruisloos verdwenen’ roept die beklemming bij me op, die schaamte. Moed is iets uitzonderlijks is, moed is extreem gevaarlijk.’ […] ‘
De volledige toespraak van Anne is onder dit bericht en de foto’s te downloaden.
Vervolgens was het woord aan Mark die alle in zijn boek beschreven medewerkers de revue liet passeren. Daarna was het tijd voor de uitreiking van het boek aan Ane Rube en de burgemeester van Hilversum Gerhard van den Top die duidelijk zeer onder de indruk was van het monument dat Mark creëerde.
Download HIERONDER de toespraak van Anne Rube van de VOB.
