De Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie (VVBAD) heeft de resultaten naar buiten gebracht van een enquête over de gevolgen van de coronacrisis voor de Vlaamse informatiesector. Enkele conclusies zijn dat de gevolgen voor de werkgelegenheid en de financiële impact vooralsnog beperkt lijken te zijn gebleven en dat voor wat de dienstverlening betreft vooral is ingezet op afhaaldiensten. Voor een derde van de openbare bibliotheken was de digitale dienstverlening belangrijk.De door de VVBAD op 12 mei geïnitieerde enquête leverde reacties op van 63 instellingen, die samen een kleine 500 medewerkers in de sector vertegenwoordigen.
De VVBAD concludeert dat de tijdelijke werkloosheid in de bibliotheek-, archief-, en documentatiesector beperkt bleef: bij de respondenten van de enquête ging het om 3% van het personeel. Zo’n 12% van het personeel was tijdens de lockdown afwezig door ziekte voor een periode langer dan twee weken. Gemiddeld werkte ongeveer de helft van de medewerkers volledig of grotendeels van thuis uit, maar dat met grote verschillen binnen de sector.
Van de openbare bibliotheken die reageerden organiseerde circa 90% een afhaaldienst en zo’n 10% bood een bib-aan-huisservice aan. Enkele daarvan combineerden beide diensten. De helft van de instellingen die een afhaaldienst organiseerden, zette ook extra in op een digitale dienstverlening. In het totaal was voor een derde van de openbare bibliotheken de digitale dienstverlening belangrijk.
De financiële impact op de sector lijkt voorlopig niet al te groot. aldus de VVBAD. Er is sprake van minder uitgaven voor activiteiten, maar er zijn wel extra kosten voor materiaal om de veiligheid te garanderen, terwijl er door het wegvallen van boetes en lidgelden wat minder inkomsten binnen kwamen. De vraag is volgens de VVBAD echter wel wat het financiële effect van de crisis op lange termijn zal zijn op de bovenliggende instelling van de bibliotheek, het archief of het documentatiecentrum.
De VVBAD stelt vast dat de coronacrisis niet enkel kommer en kwel imet zich meebracht. 60% van de respondenten ervaart een positief effect van de coronacrisis en de daarmee gepaard gaande maatregelen. Niet in het minst omdat de alternatieve service veel positieve reacties opwekte. Sommige respondenten gaven aan dat de situatie het belang van hun service extra onderstreepte, omdat bepaalde dienstverlening echt gemist werd. Er kwam tijd om te experimenteren, om door te werken van thuis uit, om te focussen op de interne werking en om zaken op te nemen waar anders geen tijd voor was. De vindingrijkheid van de medewerkers werd aangescherpt en de onderlinge communicatie is verbeterd.
Sommige instellingen zetten tijdens de lockdown in op de uitbreiding van de collectie, op het uitwerken van plannen of het archiveren van andere bronnen zoals sociale media. Het valt op dat verschillende respondenten het positieve effect van de situatie op het teamgevoel aanhalen, zo blijkt uit de enquête.
De VVBAD wijst ook op enkele negatieve gevolgen: ‘Zo bereikten instellingen maar een heel klein deel van hun gebruikers. Sommige medewerkers voelden zich geïsoleerd of minder productief. De functie van de instellingen werd beperkt tot een aantal basistaken en de activiteiten en contacten met de gebruikers werden gemist. Daarnaast paste niet iedereen zich gemakkelijk aan aan een situatie met thuiswerk.’
Met betrekking tot de exitstrategie gaf 72% van de respondenten aan dat hij over voldoende informatie beschikte om die stap daadwerkelijk te zetten, maar de helft van de respondenten vond dat hij over onvoldoende informatie beschikte om de werking op lange termijn op een veilige manier te organiseren (met name vanwege de onduidelijkheid over de impact van het virus op lange termijn). Driekwart van de instellingen acht het houden van afstand op de werkvloer en de toegang beperken haalbaar, terwijl de helft aangeeft dat een aparte in- en uitgang te realiseren is en er van overtuigd te zijn dat er voldoende personeel is om alles in goede banen te leiden.
