Onlangs is het Europese onderzoeksproject Polifonia gelanceerd, dat er op gericht is ‘verbindingen tussen muziek, mensen, plaatsen en evenementen te onderzoeken en te recreëren, van de zestiende eeuw tot de moderne tijd’. De bevindingen van Polifonia worden voor iedereen beschikbaar gesteld in een wereldwijd verbonden online database en moeten leiden tot meer inzicht in het Europese muzikale erfgoed.
Het onderzoeksproject Polifonia wordt met drie miljoen euro gefinancierd door het Horizon 2020-programma van de EU en heeft een looptijd van veertig maanden.
Valentina Presutti, projectcoördinator van Polifonia en hoogleraar Computerwetenschappen aan de Universiteit van Bologna, zegt bij wijze van toelichting over het project: ‘Polifonia zal kunstmatige-intelligentietools ontwikkelen om door enorme hoeveelheden geluiden en teksten in verschillende talen te navigeren om te begrijpen hoe muziek veranderde en reageerde op het sociale en politieke milieu in de afgelopen zes eeuwen.’
Het Meertens Instituut meldt over het project: ‘Polifonia zal een enorme bron van informatie creëren, die via een webportaal voor iedereen – wetenschappers, artiesten, muziekliefhebbers, mensen die in de creatieve sector werken – toegankelijk gemaakt zal worden, om deze verschijnselen systematisch te ontdekken. Hierdoor zullen we de evolutie van muziekgenres beter leren begrijpen: hoe hebben zij zich in tijd en ruimte ontwikkeld als gevolg van de relaties tussen muziek en de samenleving, als het ware als de soundtracks van revoluties, emancipatie, oorlogen of zelfs pandemieën. Met de ontdekkingstools die dit project ontwikkelt, kan, bijvoorbeeld, de muziekindustrie in haar enorme catalogi onverwachte verbanden vinden tussen ogenschijnlijk niet-gerelateerde muziek, wat mogelijk nieuwe manieren zal onthullen om muziek te classificeren buiten de gebruikelijke labels (genre, artiest, jaar). Het Polifonia-consortium is een interdisciplinair team van gepassioneerde onderzoekers en muziekliefhebbers, waaronder computerwetenschappers, antropologen, etnomusicologen, muziekhistorici, taalkundigen, muziekerfgoedarchivarissen, -catalogiseerders en -beheerders, en creatieve professionals.’
Om te verduidelijken wat het Polifonia-project uiteindelijk moet gaan bieden verwijst het Meertens Instituut bij wijze van voorbeeld naar onderzoek van wijlen Louis P. Grijp, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en onderzoeker musicologie aan het Meertens Instituut, die aanwijzingen heeft gevonden dat aan het eind van de zeventiende eeuw populaire muziek in de Republiek beïnvloed werd door Franse opera uit dezelfde periode. ‘Verrassend genoeg waren de twee landen in die periode in oorlog, wat aantoont dat ondanks schijnbare muren en grenzen muzikale verbindingen tussen mensen tot stand kunnen worden gebracht. Hoeveel analoge gevallen zouden er kunnen zijn? Zijn er overeenkomsten met betrekking tot hun culturele, politieke of artistieke context? Momenteel is het moeilijk om dit soort vragen te beantwoorden, omdat musicologen voornamelijk werken aan gedistribueerde, niet-verbonden catalogi,’ aldus het Meertens Instituut.
Bij het onderzoeksproject zijn zo’n 25 partners betrokken uit verschillende Europese landen. Nederlandse organisaties die participeren in Polifonia zijn het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, vertegenwoordigd door het Meertens Instituut en Data Archiving and Networked Services (DANS).
