Tekst: Janneke Krommendijk werkte ruim 46 jaar in de bibliotheekwereld. 25 jaar als assistent-bibliothecaresse bij de bibliotheek Almelo en daarna 22 jaar als mediathecaris op OCG Reggesteyn in Nijverdal. Ze vindt het eeuwig zonde als kennis verloren gaat…
Columnisten / bloggers schrijven op persoonlijke titel en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de redactie.
‘Bibliothecarissen als bewaarders van grote rijkdom’, die laatste zin, geweldig om te lezen! Fiona, mijn collega Engels schreef dit op een kaartje dat ik nog eens bekijk. Eén van de kaartjes die ik kreeg ter gelegenheid van mijn afscheid, na 47 jaar werken in de openbare- en schoolbibliotheek. Dat van ‘bewaarders en grote rijkdom’ blijft rondzingen.
Volgens de definitie uit de bibliotheekwet van 1974 is de ‘bibliotheek representatief voor het gehele culturele veld’, tegenwoordig is de bibliotheek de poort naar inspiratie, verdieping en plezier. De bibliotheek overleefde moeilijke jaren van krimpende ledenaantallen en lagere overheidsbijdragen, wat saneringen, sluiting van filialen en krimpende collecties ten gevolge had. Het credo was “minder boek, meer digitaal”. Niet zo gek als je thuis op een device eenvoudig honderden titels kunt downloaden, toch? Om een boek te lezen hoefde je de deur niet meer uit.
Niet alleen volwassenen, ook jeugdigen leenden steeds minder boeken, redenen: smartphone, computer, hobby. Het ‘lezen voor school’ voelde voor leerlingen als een gedwongen iets, dat al snel heel saai gevonden werd. Leesvaardigheid[1] en andere basisvaardigheden zijn in een aantal jaren snel minder geworden. Terwijl een onvoldoende leesvaardigheid doorwerkt in latere generaties[2].
Alarmerende rapporten, waarop vanuit het onderwijs en de politiek de vraag komt naar een oplossing, ‘een leesoffensief’. Er zijn jeugdbibliotheken, er staan bibliotheekcollecties in basisscholen en zijn er mediatheken in het voortgezet onderwijs, toch moet het anders! Aan de slag, bibliotheken vernieuwen, concepten worden aangepast. In het onderwijs worden leesprojecten gestart, wordt er gewerkt aan motivatie en vernieuwing, lesmethodes aangepast, podcasts gemaakt, noem maar op. Wat een opgave om voor elkaar te krijgen.
Kom maar op met dat ‘leesoffensief’ zou je zeggen. Waar haal je al de professionals vandaan die het leesoffensief tot een succes gaan maken? Hoe zorg je voor de benodigde scholing? De grote uitdaging na de jaren van bezuiniging en een beroepsopleiding die niet meer bestaat. Want is een cursus(je) wel genoeg? Denk aan het grote verloop van (bibliotheek technisch)personeel, in verband met het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd van velen, ja, ook ik hoor daarbij.
Wat een verlies van kennis. In het bedrijfsleven wordt ingezet om specifieke kennis te behouden. Middels een klein dienstverband, of door het inhuren van een oud medewerker als coach. Kan dit een oplossing zijn voor de bibliotheken die nu in allerijl medewerkers zoeken? Ik heb nog nooit zoveel vacatures voor bibliotheekpersoneel gezien als het laatste jaar. Ik denk aan een taskforce van oud -bibliothecarissen die hun waardevolle kennis kunnen inzetten wanneer dat gewenst is. Oh ja, waar kan ik me aanmelden voor de taskforce?
[1] De staat van het Onderwijs (2022) uitg. Inspectie van het Onderwijs
[2] Feiten en cijfers laaggeletterdheid. (2018).
