Het aanbod van de bibliotheek op het gebied van taal en digitaal blijft onverminderd groot. Dat blijkt uit onderzoek naar de dienstverlening van openbare bibliotheken rondom basisvaardigheden voor volwassenen, uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor (voorheen het Bibliotheekonderzoeksplatform, BOP). Het landelijke programma de Bibliotheek en basisvaardigheden ondersteunt bibliotheken bij het organiseren van diensten voor mensen met beperkte taal- en digivaardigheden die daardoor moeilijk kunnen meekomen in de huidige (digitale) kennissamenleving. Uit het onderzoek wordt duidelijk dat de lijn die is ingezet met het programma de Bibliotheek en basisvaardigheden ook in 2019 succesvol is doorgetrokken. Aan dit onderzoek namen alle 145 (basis)bibliotheken in Nederland deel. Daarmee bieden de uitkomsten een inzicht in het volledige aanbod rondom basisvaardigheden in de openbare bibliotheek.
Gezinsaanpak
Met de gezinsaanpak sluiten de bibliotheken aan bij één van de tien maatregelen uit de Vervolgaanpak Laaggeletterdheid 2020-2024: Effectieve preventieve aanpak – een landelijk ondersteuningsprogramma voor leesbevordering, met focus op laagtaalvaardige gezinnen. De tendens die is ingezet vanuit het actieprogramma Tel mee met Taal is voor het tweede opeenvolgende jaar zichtbaar in de toename van het aanbod voor laagtaalvaardige ouders. Inmiddels kunnen laagtaalvaardige ouders bij acht van de tien bibliotheekorganisaties terecht voor aanbod rondom het gezin. De meeste bibliotheken bieden in dit kader ondersteuning aan in de vorm van de VoorleesExpress en/of een BoekStartcoach.
29 Informatiepunten Digitale Overheid
Op 1 juli 2019 openden de eerste Informatiepunten Digitale Overheid in de bibliotheek. Eind 2019, het eerste jaar van het programma Digitale Inclusie, had 10% van de bibliotheekorganisaties – de vijftien zogeheten kopgroepbibliotheken – een informatiepunt gericht op de (digitale) overheid. In totaal waren in 2019 op 29 bibliotheeklocaties dergelijke informatiepunten te vinden. De kopgroepbibliotheken registreerden circa 900 bezoekers. Zij kregen de meeste vragen binnen over de Belastingdienst en DigiD. In 2020 en 2021 wordt het programma verder uitgerold en gemonitord, onder andere met de Bibliotheekmonitor.
Meer fte’s en vrijwilligers beschikbaar
Niet alleen in het aanbod, maar ook in de inzet van personeel is de verschuiving naar de brede maatschappelijke bibliotheek goed zichtbaar. Vrijwel alle bibliotheekorganisaties zetten specialisten op het gebied van basisvaardigheden in, zoals een consulent basisvaardigheden of een coördinator (Digi)Taalhuis. De afgelopen jaren is het totaal aantal fte’s voor de dienstverlening ieder jaar gestegen: van 99 fte in 2016 naar 224 fte in 2019. Het aantal vrijwilligers voor basisvaardigheden is in de afgelopen drie jaar verdubbeld: van bijna vierduizend vrijwilligers in 2016 naar 8,7 duizend in 2019. Deze vrijwilligers worden met name ingezet voor uitvoerende werkzaamheden, zoals ondersteuning bij het oefenen van spreekvaardigheid of digitale vaardigheden en de begeleiding van workshops of leesclubs.
Effectiviteit van de dienstverlening
Waar de profilering van de maatschappelijke bibliotheek, de samenwerking met partners en de expertise binnen de bibliotheek als zeer succesvol worden ervaren, hebben niet alle bibliotheken voldoende zicht op de effectiviteit van de (lokale) dienstverlening. Rondom dit onderzoek worden diverse hulpmiddelen gepubliceerd die bibliotheken hierbij kunnen helpen. Daarnaast zijn op Bibliotheekinzicht meer landelijke inzichten in de effectiviteit van de dienstverlening te vinden. De resultaten uit het onderzoek zijn verwerkt in een landelijke rapportage, een infographic en een dashboard, in te zien via de Bibliotheekmonitor. Daarnaast zijn er infographics op provinciaal en individueel niveau via de Bibliotheekmonitor beschikbaar voor POI’s en bibliotheken.
Meer informatie is te vinden op: www.bibliotheeknetwerk.nl/onderzoek/bibliotheekmonitor.
