The Black Archives in Amsterdam, het voor Nederland eerste specifiek op de zwarte geschiedenis gerichte archief en cultureel centrum, heeft op 15 augustus in Amsterdam-Zuidoost een tweede (tijdelijke) vestiging geopend.
De dependance is in de Bijlmer gevestigd in het kantoorgebouw Prospect Eleven, een broedplaats voor kunstenaars, creatievelingen en ondernemers die kennis en creativiteit combineren. ‘Op deze locatie zijn we dichtbij het hart van de zwarte gemeenschap en kunnen we bijdragen aan het zwarte bewustzijn door kennisoverdracht,’ aldus Mitchell Esajas, een van de oprichters van The Black Archives.
De collectie in de dependance in Amsterdam-Zuidoost bestaat uit vijfduizend boeken over onder meer kolonialisme, slavernij, bevrijding en emancipatie. Daarnaast is er ruimte voor gesprekken, debatten en andere activiteiten. In Prospect Eleven wil The Black Archives samen met de mensen uit de buurt, en dan vooral de jongeren, een deel van het culturele erfgoed uit deze historisch zwarte wijk verzamelen, vastleggen, beheren en zichtbaar maken, onder andere door erover te vertellen. ‘Het is een plek waar geschiedenis wordt gekoppeld aan hedendaagse vraagstukken en aan de toekomst. Een plek waar talentontwikkeling op basis van kennis, kunst en kunde centraal staat. Wij streven naar verschillende vormen van samenwerking waardoor de gemeenschap invloedrijk en representatief naar voren komt in de dependance,’ aldus The Black Archives. ‘Met de huidige en toekomstige grootschalige stedelijke transformatie, en met kennis over verschillende processen van gentrificatie, benadrukken wij het unieke karakter van de Bijlmer en dragen wij bij aan het preserveren en vieren van het zwarte erfgoed.’
In Het Parool zegt Wouter Pocornie van The Black Archives over het initiatief: ‘Het streven is dat de collectie uiteindelijk net zo divers wordt als de Bijlmer. De plank over Ghana bijvoorbeeld is nog helemaal leeg. We hopen dat mensen uit de Ghanese gemeenschap ons gaan helpen met lijstjes van boeken die hier niet mogen ontbreken. Dan gaan wij ernaar op zoek. En dat geldt ook voor alle andere culturen. (…) De eerste generatie [van de zwarte gemeenschap in de Bijlmer] wordt oud. Het is nu de tijd om de verhalen vast te leggen. Hoe zijn de mensen hier gekomen? Waar komen ze vandaan? Hoe hebben ze hier een leven opgebouwd? Die verhalen moeten worden bewaard, ook voor volgende generaties.’
De collectie in The Black Archives Amsterdam-Oost is nog niet volledig toegankelijk omdat het een unieke collectie is waarvan de zeldzame stukken veel zorg vragen. In The Black Archives Bijlmer (TBAB) zullen onder andere unieke en bijzondere collecties van Philomena Essed, Adriaan van Dis en de overleden Surinaamse socioloog Frits Corsten worden beheerd. In de eerste fase na de opening wordt de collectie geïnventariseerd om die online toegankelijk te maken. Het is de bedoeling dat de dependance in de Bijlmer in het najaar van 2020 toegankelijk wordt voor geïnteresseerden door werkplekken voor onderzoek of voor studie te bieden, en door rondleidingen, lezingen en andere activiteiten te organiseren. Tot die tijd zal er om de week op de zaterdag een rondleiding worden gegeven.
The Black Archives ontstond in 2015 met de oprichting van de New Urban Café in Amsterdam-Noord, een ontmoetingsplaats en bibliotheek met boeken uit de nalatenschap van de Surinaams-Amsterdamse socioloog en schrijver Waldo Heilbron. Aan deze Heilbroncollectie werden verschillende andere collecties toegevoegd, waardoor een verzameling ontstond met duizenden boeken, documenten en objecten rondom de geschiedenis van zwarte mensen, met name uit de Afrikaanse diaspora en Afro-Caribische gemeenschappen in Nederland. Het archief heeft als doel dit materiaal en de verborgen geschiedenissen publiek toegankelijk te maken, mede ook door het organiseren van verschillende activiteiten rond de collectie, zoals tentoonstellingen en leesclubs rond bepaalde thema’s. Initiatiefnemers Miguel Heilbron, Mitchell Esajas en Jessica de Abreu van Urban Collective vonden in 2017 onderdak voor de collectie bij de Vereniging Ons Suriname (een cultureel centrum in Amsterdam voor Surinamers) aan de Zeeburgerdijk, waar het archief een vervolg kreeg onder de naam The Black Archives.
The Black Archives ontving in 2018 de Amsterdamprijs voor de Kunst in de categorie Stimuleringsprijs omdat de instelling volgens de jury ‘razendsnel is uitgegroeid tot een onmisbare plek in Amsterdam, waar mensen samenkomen om te praten over de gedeelde geschiedenis en hoe deze tot op de dag van vandaag haar sporen nalaat. Ze zijn moeilijk vast te pinnen. Want is het een kunstinstelling, een historisch archief, een plek waar activisten samenkomen of een debatcentrum? Het is het allemaal en juist die combinatie – op dat kruispunt van meerdere vakgebieden – maakt dit initiatief zo bijzonder.’
