(Video onder het bericht)
In Bibliotheek Neude, op de tweede etage, vlakbij de ingang van de Filmzaal, staat een bijzondere vitrine. Vol spullen van de archeologische opgravingen aan de Neude, gedaan tijdens de verbouwing van het voormalige postkantoor tot bibliotheek. Opgegraven door stadsarcheoloog Jeroen van der Kamp en zijn team.
Er waren al eerder opgravingen en onderzoeken gedaan op de Neude.Hebben jullie deze keer nog nieuwe zaken ontdekt?Jeroen: We hebben heel oude sporen gevonden, veel ouder dan we vooraf hadden gedacht. Namelijk al van de vroege 9e eeuw, najaar en winter 809 – 810. We vonden stukjes van eikenhouten palen, die werden gebruikt als beschoeiing van een klein riviertje. Dat liep destijds onder de Neude door, vanaf de Oudegracht naar de Voorstraat. Dat riviertje is in de loop van de 9e eeuw helemaal dichtgeslibd.
Vanaf wanneer werd de Neude bewoond?
De Neude was oorspronkelijk een laaggelegen plek –hnodi- aan de rivier. Vanaf ongeveer 950 tot 1150 is het hele terrein opgehoogd. We hebben sporen gevonden dat er daarna mensen woonden, vanaf het einde van de 12e eeuw. Misschien stonden er toen boerderijen, maar daarvan hebben we niets teruggevonden. Wel hebben we een aantal achtererven opgegraven. Een tiental kuilen van zo’n 5 à 6 meter, vol met huishoudelijk afval, dierlijke botten, menselijke uitwerpselen en aardewerk.
Van de 14e tot de 16e eeuw stond op de Neude het Ceciliaklooster. Wat hebben jullie daarvan teruggevonden?
Eind 14e eeuw werd op de Neude het Ceciliaklooster gesticht. De bewoonsters waren adellijke dames, gewend aan een hoge levensstandaard. Uit die tijd hebben we beerputten en een beerkelder gevonden. Dat was heel interessant. We hebben de inhoud van de putten en kelder gezeefd en veel resten gevonden. We leerden er bijvoorbeeld uit, wat er op het menu stond in het klooster: veel vis, zelfs uitzonderlijk grote exemplaren, een teken van luxe.
We vonden ook veel aardewerk en glas, maar dat viel weer wat tegen. Dat bleek juist weer niet zo luxe, eigenlijk heel gewoontjes: keukengerei, zoals bakpannen, een grape, dat was een kookpot die boven een vuurtje werd gehangen. En een stapel houten borden, die hebben we geconserveerd en gerestaureerd. Ook vonden we een lijst met inkomsten van giften en erfenissen die het klooster kreeg.
Na het Ceciliaklooster kwam de Rijksmunt. Lagen daar nog resten van?
Eigenlijk hebben we uit die tijd relatief weinig gevonden. Maar wát we vonden, is wel bijzonder. We vonden namelijk 7 muntplaatjes uit de 17e, 18e en 19e eeuw. Dat zijn platen, waarvan munten werden geslagen. Koperen, zilveren en zelfs een gouden muntplaat van wel 10 gram. Degene die dat is verloren heeft vast flink op zijn kop gehad, want het was heel wat waard in die tijd. Die gouden muntplaat bewaren we dan ook op een andere plek, niet in de vitrine! Net als een mini dobbelsteentje van zo’n vijf millimeter, dat we hebben gevonden, vermoedelijk uit de 13e of 14e eeuw.
Hebben jullie alles wat je hebt gevonden opgegraven en bewaard?
Wat een archeoloog voornamelijk doet, is zaken in kaart brengen. Opgraven en beschrijven. We schrijven er een rapport over, dat zijn we wettelijk verplicht. Daarin staat heel gedetailleerd en specialistisch beschreven wat we allemaal hebben gevonden en ontdekt, en wat onze conclusies zijn. Een groot deel was al bekend. Maar vooral de informatie over de periode 800 tot 1100 is echt een aanvulling op wat we al wisten.Na de opgravingen gaat de graafmachine er weer overheen. Wat we niet uit de grond hebben gehaald om te bewaren, verdwijnt weer onder het zand. Maar het is dus wel eerst allemaal in kaart gebracht.
Wat is er te zien in de vitrine in de Bibliotheek Neude?
Een aantal zaken die we hebben opgegraven, bewaren we in het gemeentelijk archeologisch depot. En een deel staat nu in de vitrine in de Bibliotheek Neude. Stukjes van de eiken palen, gebruiksvoorwerpen, keukengerei. Bij elk voorwerp staat een bordje met uitleg. Ik vind het geweldig. Dit maakt de geschiedenis echt tastbaar. Bijvoorbeeld zo’n houten bord, je gaat je meteen afvragen: Van wie was het? Waarvoor werd het gebruikt? Wat lag erop? In je fantasie ga je dan echt terug de tijd in.
Het archeologische rapport wordt voorjaar 2021 afgerond. Je kunt het daarna teruglezen op de website van de gemeente.
(Bron: Bibliotheek Utrecht)
