Vanaf 2021 keert de gemeente Buren na een periode van zeven jaar weer terug naar Bibliotheek Rivierenland. De afgelopen jaren werd voor het verzorgen van de bibliotheekvoorziening in de gemeente een beroep gedaan op de commerciële bibliotheekdienstverlener Karmac.
De belangrijkste reden voor Buren (circa 26.000 inwoners) om weer te kiezen voor Bibliotheek Rivierenland is dat de gemeente de aanpak van laaggeletterdheid en taalachterstanden wil versterken. Het college constateert dat het aandeel laaggeletterde volwassenen en laagtaalvaardige kinderen in sommige delen van Buren hoger is dan het landelijke gemiddelde en noemt het bereik en de effecten van de huidige aanpak relatief gering. Het aantal bibliotheekleden is met 7 procent in Buren fors lager dan het landelijke gemiddelde van 20 procent. Het aantal bibliotheekleden is de laatste jaren sterk afgenomen. Waren er in 2011 nog ruim 4000 leden, in 2019 was dat aantal teruggelopen tot 1741. Daarvan maakten ruim 900 Burenaren gebruik van de bibliotheekvoorziening van Karmac, terwijl ruim 800 inwoners lid zijn van Bibliotheek Rivierenland. ‘Het huidige aanbod voldoet niet goed aan de behoeften van onze inwoners. Van onze inwoners heeft bijna de helft (49%) behoefte aan een bibliotheek. Hoewel de behoefte hoog is, is het aantal leden slechts 7%. De huidige investering is fors lager dan landelijk gemiddeld. Hoewel de maatschappelijk opgave in bepaalde kernen groter is dan landelijk gemiddeld, is de investering die de gemeente Buren doet in bibliotheekwerk, leesstimulering en de aanpak van laaggeletterdheid relatief laag. Aan bibliotheekwerk geeft Buren maar één vijfde (€ 3,74 per inwoner) uit van wat de gemiddelde gemeente hieraan besteedt (€ 18 per inwoner),’ aldus het college in haar raadsvoorstel (pdf). Gedegen en kerngericht bibliotheekwerk (inclusief een sterke uitvoerende partner met een uitgebreid netwerk en relevante expertise) vormt volgens de gemeente een onmisbare basis voor de aanpak van laaggeletterdheid. Verder kan de bibliotheek bijdragen aan meer sociale samenhang en sociale netwerken door ontmoeting en activiteiten voor inwoners in de kernen te organiseren. En bovendien kan zij het afnemende activiteitenaanbod in sommige dorpshuizen (deels) compenseren.
De door het college geschetste situatie (samen met een behoefteonderzoek onder de inwoners) was voor de gemeenteraad reden om akkoord te gaan met een overstap naar Bibliotheek Rivierenland per 1 januari 2021, nu het contract met Karmac eind van dit jaar afloopt. De aanpak van de laaggeletterdheid en taalachterstanden moet worden versterkt door aan de huidige bibliotheekvestiging in Lienden het volgende toe te voegen: gezinsgerichte leesstimulering bij peuters en op scholen en het organiseren van vraaggerichte (taal)activiteiten gericht op ontmoeting, leesbevordering en het vergroten van basisvaardigheden op verschillende plekken in de gemeente. Het besluit per 1 januari 2021 weer toe te treden tot Bibliotheek Rivierenland betekent dat Buren zich eveneens aansluit bij het Taalakkoord Rivierenland en in dat verband kan meedoen met verschillende regionale projecten.
Voor de inwoners van Buren betekent het besluit onder andere dat kinderen weer gratis lid kunnen worden en niet langer 26 euro per jaar hoeven te betalen. En voor volwassenen wordt het lidmaatschap in prijs gehalveerd tot 53 euro.
Buren trekt voor de nieuwe aanpak van de leesstimulering en het bibliotheekwerk eenmalig 40.000 euro uit en voor de exploitatie in 2021 80.000 euro extra en in 2022 109.000 euro extra (Karmac ontvangt nu jaarlijks 100.000 voor de bibliotheek in Lienden). De provincie Gelderland draagt bij met een eenmalige subsidie van 30.000 euro om de overstap daarmee te vergemakkelijken. In de loop van 2022 wordt het nieuwe model geëvalueerd en wordt besloten of er een verlenging volgt. Vrijdag 11 december is de laatste dag dat nog boeken ingeleverd kunnen worden bij de Karmac-bibliotheek in Lienden en maandag 14 december trekt Karmac definitief uit de vestiging.
Buren besloot in 2010 tot ingrijpende bezuinigingen op de bibliotheekvoorziening in de gemeente. Als gevolg daarvan moest met ingang van 2013 afscheid genomen worden van Bibliotheek Rivierenland. Sinds 2014 wordt een sterk versoberde bibliotheekvoorziening in de gemeente verzorgd door Karmac Bibliotheek Services, een commerciële bibliotheekdienstverlener. Karmac bedient naast de vestiging in Lienden ook nog bescheiden servicepunten in de kleinere kernen Buren, Maurik en Beusichem. Behalve in Buren exploiteert Karmac sinds 2014 nog vaste bibliotheekvestigingen in de gemeenten Waterland en Lopik en daarnaast verzorgt het bedrijf enkele bibliobussen in verschillende gemeenten in voornamelijk Noord- en Zuid-Holland en Gelderland.
