Tekst en foto’s: Merel Kuitert (Bibliothecaris jeugd & jongeren Bibliotheek Uden, NOBB)
Misschien kunnen sommigen zich nog herinneren dat ik vorig jaar naar een Bibliotheekcongres in Roemenië mocht, en niet ging. Dit jaar kreeg ik een tweede kans, en dat was in één woord GEWELDIG. Niet alleen is Roemenië een prachtig land, de Bibliothecarissen waren ook nog eens ontzettend gastvrij en het congres was erg interessant en gaf hier en daar ook inzicht in hoe (goed) wij het hier hebben. Vandaag licht ik een paar van mijn (offline!) hoogtepunten toe.
Een warm welkom door de burgermeester
De conferentie startte met een welkomstwoord van de burgermeester van Odorhieu Secuiesc, waar het congres plaatsvond. Het congres werd voor de zevende keer in dit stadje gehouden, en was speciaal voor alle Hongaars-sprekende inwoners (zowel in Roemenië als in Servië, Hongarije en andere buurlanden). Hij sprak zijn trots uit over Bibliothecarissen: ‘We zien dat lezen een levensbehoefte is en dat Bibliothecarissen ontzettend belangrijk zijn. We zijn trots op ze en het kijken naar de toekomst zoals jullie dat doen in je werk, vinden we erg goed.’ Het thema van de conferentie was dan ook The Library of the Future.
De hemel voor kinderen: De Children’s Dragon Library in Boedapest
De directrice van de Children’s Dragon Library in Boedapest heeft een presentatie voorbereid met een hoop foto’s van de Bibliotheek in Boedapest, wat een walhalla voor kinderen moet zijn met de vele kleuren, matjes waarop je kan liggen, spelletjes die je kan spelen en natuurlijk: Draken. Ze spreekt over het belang van openbare Bibliotheken en workshops en lezingen voor kinderen en gebruiken de westerse samenleving als inspiratie hiervoor. Ook tieners zijn belangrijk: We zouden tieners moeten trekken met evenementen en ze vasthouden door hen te laten voelen dat hun mening ertoe doet en dat de Bibliotheek als een thuis voor ze is. Ze plakken geen leeftijd aan hun workshops: Ze kijken gewoon wie er op komt dagen en voor welke leeftijdsgroep het interessant lijkt te zijn. Ook zet de Bibliotheek muziek in voor alles, ook rockmuziek. Andere leuke voorbeelden die ze doen zijn Escape Room-achtige spellen voor jongeren (waarbij ze de antwoorden op de vragen alleen in boeken kunnen vinden en niet op het internet), een zomerkamp in de bieb (in samenwerking met verschillende culturele instellingen) en familiedagen met activiteiten voor verschillende leeftijden.
AI en de bieb
Er waren niet alleen Bibliothecarissen uitgenodigd voor het congres, maar ook een software engineer die eigenlijk niet veel met de Bibliotheek van doen had. Hij vertelde over zijn werk – o.a. dat zij een digicafé hebben om mensen te leren over AI – en dat zijn werk, evenals dat van ons, bedreigd wordt door AI. Het kan namelijk tegenwoordig codes schrijven en meer. Maar wij hebben iets dat AI niet heeft, namelijk de mogelijkheid om kritisch te denken. En dát maakt ons onvervangbaar!
Toeristen in de Bibliotheek?
Een hoogleraar sociale studies kwam ons vertellen over toeristen in de Bibliotheek. Toerisme hoeft in die zin ook niet om meerdere nachten te gaan, ook bezoekers van één dag die niet uit de regio komen, zijn toeristen. De bieb wordt dan bezocht met een ander doel: Niet als lezers/leners, maar meer als een museum van de collectie. Bibliothecarissen zijn informatieprofessionals en zien dus ook vaker waar mensen heen kunnen en moeten. Ook staan Bibliotheken vaak op sites voor toeristen, maar vaak als er een evenement is of voor parkeren of het toilet. Hier moet verandering in komen door toeristische platformen te verankeren in de Bibliotheek. Ikzelf denk dat we daar in Nederland al een stuk verder mee zijn dan in Roemenië, waardoor deze informatie interessant, maar wat achterhaald voor ons is.
De Hongaarse Bibliotheekvakbond in Roemenië
In Roemenië zit tevens de Hongaarse Bibliotheekvakbond, omdat er van origine veel Hongaren in Transsylvanië wonen. Deze vakbond is landoverstijgend en zet zich in voor de Hongaars-sprekende Bibliothecarissen in verschillende landen. Ze hebben meer dan 2500 leden en zetten zich in om samen uitdagingen in het Bibliotheekveld op te lossen. Vanuit werknemers komen de zorgen ove geld het meest naar voren: Hun loon, maar ook de subsidies en de samenwerkingen. Vanuit werkgevers de vraag hoe ze het werk aantrekkelijker kunnen maken door stereotypen weg te halen. Ook vinden werkgevers dat werknemers beter moeten voorbereid op hun werk, bijvoorbeeld door cursussen of een opleiding, maar ook trainingen voor de mentale gezondheid van Bibliothecarissen. Deze kwesties spelen waarschijnlijk eveneens in Nederland, en daarbij lijken we maar weinig te verschillen met onze collega’s in Oost-Europa.
Collectioneren met de community en intieme gesprekken met collega’s
Op mijn beurt praatte ik over het collectioneren met de community. Ik deed een experiment met de aanwezige Bibliothecarissen over vooroordelen (we hebben ze allemaal, dus we kunnen ons er beter bewust van zijn dat we ze hebben, in plaats van ze negeren), en praatte over het belang van de gemeenschap betrekken bij je collectie, zodat deze beter wordt gerepresenteerd. Ik gebruikte daarbij good practices uit Nederland zoals die van onszelf (het Young Adult Panel en het Ik ben-project), maar ook DOK-delft, Bibliotheek Eindhoven en Bibliotheek Rotterdam.
Tijdens de discussiegesprekken de volgende dag kwamen er niet zoveel Bibliothecarissen opdagen als ik hoopte, slechts zes. Ik snapte niet zo goed waarom. Mijn onzekere gedachten gingen al snel naar dat mijn presentatie toch niet zo goed ging als ik dacht… Al snel kwam de aap uit de mouw: We lopen als Westers Nederland toch wel een beetje voor op het wat conservatieve Roemenië. De representatie van de LHBTIQA+ gemeenschap, – maar ook de representatie van vluchtelingen of lichamelijk beperkte mensen – is helemaal niet zo vanzelfsprekend voor hen als bij ons. Ze vonden het al spannend om er met mij over te praten, dus ik vond het stoer dat zij het toch deden. We hadden het over boeken die in hun collectie onder gerepresenteerd waren, en zij gaven aan dat dit boeken zijn over de queer-gemeenschap, boeken over de islam en boeken in andere talen (zoals Filipijns, omdat er een aantal Filipijnse gastarbeiders werken en Oekraïens, voor de vluchtelingen). Er is echter geen kant-en-klare oplossing voor, omdat er nog een bepaald taboe is op queer-boeken en de boeken daar veelal in het Hongaars of Roemeens zijn: Engelse boeken zijn al een stuk meer bijzonder als bij ons. Dit heeft ook mijn ogen geopend: Ondanks dat we veel van elkaar kunnen leren, betekent de Bibliotheek van toekomst nog iets anders voor de Roemenen als voor ons.
Een knallend eindfeest
Na het congres was het tijd voor de Night of the Open Books, en dát was een toffe happening! Eens per jaar houdt de Bibliotheek dit grote evenement, waarbij er buiten een boekenmarkt, spelletjes en een podium met muzikale activiteiten te vinden zijn, en binnen activiteiten rondom voorlezen, dansen, robotica, knutselen en astronomie. En dit alles tussen 19:00 en 00:00 uur en voor alle leeftijden. Het was ontzettend innovatief (ja, toch wel!) en tof om te zien dat hele families hier hun avond besteden: Van de allerkleinsten tot pubers en opa’s. Al met al was het de kroon op mijn werk en een zeer geslaagd Bibliotheekcongres, waar ik nog jaren met plezier op terug kan kijken.
