Tekst: Janneke Krommendijk werkte ruim 46 jaar in de bibliotheekwereld. 25 jaar als assistent-bibliothecaresse bij de bibliotheek Almelo en daarna 22 jaar als mediathecaris op OCG Reggesteyn in Nijverdal. Ze vindt het eeuwig zonde als kennis verloren gaat…
Columnisten / bloggers schrijven op persoonlijke titel en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de redactie.
Een onheilspellend rapport, over de daling van het aantal mediatheken in het VO (voortgezet onderwijs) afgelopen week. Oh jee, hoe moet het met het aangekondigde leesoffensief? Is het belang van lezen niet voldoende duidelijk? Daar waar een mediatheek verdwijnt pakt de bibliotheek de dienstverlening op? Laten we het hopen. Dan de basisschool, waarvan regelmatig schoolklassen boeken komen uitzoeken en lenen in de dorpsbibliotheek. Voor klassenbezoek stuurt de bibliotheek een rekening, mijn mond viel open van verbazing. Ik hoorde het al eens eerder. Waarom? We willen toch graag publiek in de bieb? En zegt het spreekwoord niet ‘Jong geleerd is oud gedaan’? Ik bedoel maar. Maar het kan nog gekker. Mijn gesprek, met een vriendelijke dame, over wat ik zou kunnen betekenen voor het vak.
Mijn ambitie ligt niet hoog, misschien projectmatig of een coachende rol. Ik vertelde enthousiast over het met regelmaat schrijven van een blog in Bibliotheekblad en hoeveel energie dat geeft. Tot mijn verbazing kwam er een wedervraag, ‘Bibliotheekblad…… wat is dat voor blad, ik ken het niet….’. Mijn spreekwoordelijke klomp brak. Ik, nog van de generatie “Bibliotheek en Samenleving” en niet te vergeten het tijdschrift “Open”. Ik vertelde over het belang van vakliteratuur, het kunnen leren van andere organisaties, nationaal en internationaal. Tja, mijn naam staat vanaf nu genoteerd, wie weet wat het gaat opleveren. En wie weet heeft Bibliotheekblad er een lezer bij?
Mijn werkzame jaren in bibliotheek en schoolbibliotheek betekende vaak roeien tegen de stroom in. Bezuinigen, minder uren, aanschaf versoberen. Nu lijkt, als je de berichtgeving in de media volgt alles koek en ei. De bibliotheken moeten het middelpunt in de samenleving worden, het lijkt het of het geld tegen de plinten klotst. Staat het niet haaks op de dagelijkse werkelijkheid vraag ik me af. Is het niet nog steeds: gewoon veel meer doen met misschien iets meer geld? Waar blijft de bibliothecaris met een specialisatie in Jeugdliteratuur, muziek, schoolbibliotheek ….? Waar kun je het vak leren?
We kennen allemaal het toverwoord: het blik vrijwilligers, trek het maar open. Goed voor klussen als boeken opruimen, taalmaatje zijn en als er iemand toevallig veel van poëzie weet? Handig hoor!
De groep leerlingen die het onderwijs verlaten en die onvoldoende scoren op lezen en rekenen[1] groeit. Is dat erg? Voor rekenen gebruik je maar de calculator, die zit toch al standaard op de telefoon. Maar lezen? Wat als je een brief van de overheid niet kunt lezen, een recept van de apotheek niet begrijpt? Of, ik het ergens las of onderweg op de radio hoorde weet ik niet meer. Maar aan het woord was een arts, die vertelde over een patiënt die instructie kreeg hoe de insuline te spuiten. Jawel, injecteren leer je op een sinaasappel.
Bij controle bleek de situatie van meneer niet veranderd. Wat had hij gedaan? Trouw de sinaasappel ingespoten. Je schiet in de lach denk ik, maar is het niet om te huilen? Als je dergelijke informatie al niet begrijpt, dan kun kinderen ook niet kunt helpen met hun huiswerk. Wat betekent dat voor toekomstige kansen op werkgelegenheid? De cirkel is weer rond. Zo wordt ongeletterdheid generatie op generatie doorgegeven. In 2019 had 1 op de 6! Nederlanders moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Dat is schrikken.
Kortom, met de toenemende slecht geletterdheid ligt er een bedreiging voor onze samenleving en onze democratie op de loer, net als een adder onder het gras. Bibliotheken, VO- en PO onderwijs en daarmee ook alle schoolbibliotheken kom in actie! Morgen is te laat!
[1] Taalachterstand voor het leven: groeiende groep jongeren verlaat school laaggeletterd (nos.nl)
