Tekst: Jan van Bergen en Henegouwen, specialist informatiedienstverlening bij de Bibliotheek Schiedam
Kloof
‘Ben ik hier goed voor zo’n printje’, vraagt de vrouw. Zij is de eerste. Ik begrijp haar niet meteen en zoek naar een antwoord. Dat duurt even. Ze komt schoorvoetend dichterbij, herhaalt haar vraag en voegt eraan toe: ‘De Jonge zei het zelf, gisteren op de tv’. Dat heb ik gemist. ‘Dit is toch de bibliotheek?’ Die ochtend komt er nog een man, een echtpaar, nog een man en een vrouw met een rollator. Allemaal door de minister op pad gestuurd. Brave mensen, die vanzelfsprekend voldoen aan wat de overheid van hen vraagt. Sommige tonen mij al bij voorbaat het papieren vaccinatiebewijs dat zij meekregen na de prik. ‘Ik ben geprikt, hoor, kijkt u maar! Nu alleen nog even dat printje en dan kan ik weer gewoon om een borreltje bij het café op de hoek’, hoor ik een tachtiger optimistisch zeggen.
In de dagen daarna zal blijken dat zo’n printje helemaal zo eenvoudig niet is. Tenminste niet zo eenvoudig als de minister het doet voorkomen. Hij gaat er kennelijk vanuit dat iedereen een DigiD heeft. Bijna alle mensen die bij ons aankloppen, hebben die niet. Aanvragen en activeren is volgens de minister een fluitje van een cent, maar niet voor deze mensen. Een computer hebben ze meestal niet. Het nummer dat zij in dat geval kunnen bellen, is constant overbezet en met een formulier, duurt een aanvraag minstens vijf werkdagen. ‘Dan moet ik mijn kaartavondje maar een keer overslaan’, mompelt een vrouw gelaten. Ik heb met haar te doen.
Op donderdagmiddag fiets ik naar huis en kijk terug op de voorafgaande dagen. De kloof waar de kranten van vol staan: in mijn naïeve voorstelling, zoiets als bij Ronja. Een breuk in het land. Twee kanten min of meer op gelijke hoogte. Je kijkt er betrekkelijke gemakkelijk overheen, maar hebt geen enkel idee van de peilloze diepte. Ik zie documentaireseries op de tv, lees opiniestukken in de krant, woon in Rotterdam-West, maar besef nu pas goed dat ik geen idee heb. Eindelijk wakker.
Voor alle duidelijkheid; wij helpen mensen graag en zo goed als we kunnen. Die QR-code krijgen ze. Met de hulp van enthousiaste vrijwilligers verzetten we bergen. ‘We kunnen er niet bovenover. We kunnen er niet onderdoor. O, nee! We moeten er wel dwars doorheen!’: speelt telkens weer door mijn hoofd en zo houd ik de moed erin. Toch zit het me niet lekker, eerst IDO en nu dit. Er blijft iets knagen. Ik hoor de argumenten voor de informatiepunten en begrijp ze best, maar…
De bibliotheek verandert, ten goede wat mij betreft. Het zelfbewustzijn groeit en onze plaats in de samenleving wordt alsmaar prominenter. Steeds meer mensen komen graag bij ons over de vloer en beschouwen de bibliotheek als hun ‘eigendom’. Dat is mooi. Als de bibliotheek van iedereen is, zijn wij -de medewerkers- bij iedereen in dienst en ligt onze loyaliteit vanzelfsprekend bij hen die een beroep op ons doen. Wij bieden onderdak aan een thuislozen, aan studenten, aan vaders en moeders met kinderen, kortom aan iedereen. Vroeger moest je van boeken houden, tegenwoordig van mensen.
Voor een toenemend aantal mensen is de overheid een onneembare vesting. Nogmaals wij helpen mensen graag, doen een poging; nemen een aanloop en meestal lukt het met hen over de kloof heen te springen. Maar we zien ook dat de muren van het kasteel aan de overkant alsmaar hoger, dikker en steviger worden opgetrokken en de poort door steeds meer toezichthouders wordt bewaakt. Ik moet er het boek van Ronja weer eens bij pakken om na te lezen hoe zij dat ook alweer flikt.
