Tekst: Els Rademaker-Vos, gepensioneerd (leidinggevend) bibliothecaris bij de Overijsselse Bibliotheek Dienst en tot 2006 consulent voortgezet onderwijs. Vanaf 2017 geeft zij colleges over nepnieuws voor de BMO. Columnisten / bloggers schrijven op persoonlijke titel en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de redactie.
Het is weer zover. De jaarlijkse Staat van het Onderwijs is weer uitgekomen. En nog steeds hetzelfde droevige bericht: de basisvaardigheden: taal, rekenen, schrijven, lezen zijn nog steeds niet op orde. Al ongeveer twintig jaar niet. Dat is heel droevig. Een aantal leerlingen komt laaggeletterd en laaggecijferd van school. Dat is beschamend voor een ontwikkeld land als Nederland. Vervolgens komen diverse mensen in het geweer. Vooral bibliothecarissen en medewerkers van schoolbibliotheken. Zij roepen: ‘Wanneer beginnen we eindelijk met het leesoffensief?’
Nu is het lezen van boeken niet zo heel populair. Ik kan me herinneren dat ik als kind werd uitgelachen omdat ik van lezen hield. En nu krijg je ook steeds veel weerstand te verduren. Laatst las ik op LinkedIn een reactie op een mededeling van iemand die schreef dat hij bezig was een boek te schrijven: ‘Wat een onzin: iets te maken voor papierverzamelaars!’ Dat is toch alleen maar voor oude mensen… Nee dan de nieuwe digitale media, die worden opgehemeld.
Ook worden er nog steeds schoolbibliotheken opgeheven. Ik hoor mooie berichten over lezen op scholen. De bibliotheek op school is prachtig, maar als deze niet echt een plaats krijgt in het lesprogramma dan heb je een probleem.
Onlangs is er weer gesproken over of en hoeveel uitleenvergoedingen schrijvers moeten krijgen. Als ik dit zo overzie dan denk ik dat er een landelijk programma leesbevordering moet komen. Er zijn zoveel organisatie die steeds opnieuw het wiel gaan uitvinden….
Waarom is dat lezen zo belangrijk? En waarom is kennis belangrijk? Daarover is onlangs een interessant boek uitgekomen: De lezende mens; de betekenis van het boek voor ons bestaan van Ruud Hisgen. Hoe gaat het lezen in zijn werk en welke invloed hebben schermen op ons leesgedrag? Een andere hele goede aanvulling is: Stolen focus; Why You Can’t Pay Attention van Johann Hari. Dat gaat over de verslappende aandacht en verminderde concentratievermogen door de digitalisering. Belangrijke boeken om te lezen voordat we beginnen met een leesoffensief.
Dan nog zijn er mensen die zeggen: ‘We hebben de strijd toch al verloren.’ Dat zou kunnen maar ik denk dan: ‘We geven de strijd niet op!’ Ondanks tegenwerking je toch voor een belangrijk doel inzetten. Hoe doe je dat? Dat is te lezen in Topvorm; lessen voor de prestatiemaatschappij van Maarten Janssen en Kim Putters. In dit boek interviewen de twee auteurs topsporters en topbestuurders. Ik hoor nu al mensen denken: ‘Ja maar wij zijn dat niet.’ Nee, maar de lessen die geleerd zijn uit die interviews zijn zo belangrijk dat ze ook toegepast kunnen worden in bijvoorbeeld onze strijd tegen ontlezing.
Er zijn toch leescoaches op scholen? Dat lees ik veel. Maar ik pleit voor minimaal HBO-opgeleide bibliothecarissen, jeugdbibliothecarissen en schoolbibliothecarissen. Liever nog op WO-niveau. En het vak jeugdliteratuur moet ook verplicht worden gegeven op de PABO. Als er in De staat van het onderwijs dit jaar het woord bibliotheek niet is gevallen, dan is er nog een wereld te winnen.
De nieuwe minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs Dennis Wiersma geeft in ieder geval wel blijk dat hij de bibliotheek belangrijk vindt. Dat is al een pluspunt. En nu doorpakken. (Waar heb ik dat meer gehoord). En laten we dat samen als branche doen. Samen sta je sterker in de wereld van het leesoffensief!
