Tekst: Els Rademaker-Vos, gepensioneerd (leidinggevend) bibliothecaris bij de Overijsselse Bibliotheek Dienst en tot 2006 consulent voortgezet onderwijs. Vanaf 2017 geeft zij colleges over nepnieuws voor de BMO.
Columnisten / bloggers schrijven op persoonlijke titel en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de redactie.
Pas geleden bezocht ik Kasteel Amerongen. Daar is een tentoonstelling ter gelegenheid van het Rampjaar 1672, nu 350 jaar geleden. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd aangevallen door vier vijanden: Engeland, Frankrijk en de Bisschoppen van Munster en Keulen. Dit kasteel en zijn bewoners staan centraal in het boek van Luc Panhuysen: Rampjaar 1672. In dit boek laat hij ons meelezen met de correspondentie van de bewoonster van het kasteel mevrouw van Reede met haar man die reizend ambassadeur was voor de republiek. Hij had veel contact met de Habsburgse keizer in Oostenrijk. De geschiedenis wordt in deze tentoonstelling voor ons tot leven gewekt in heel veel schilderijen en voorwerpen. Waarvan ik beduusd was dat er zoveel is bewaard gebleven in diverse musea. Dat kan dus alleen als deze voorwerpen zorgvuldig zijn beschreven. En dat is gebeurd.
Toen dacht ik aan de openbare bibliotheek met een grote collectie boeken, tijdschriften en andere voorwerpen als bijvoorbeeld kaarten. Hebben wij onze collectie zorgvuldig ontsloten? Titel beschrijven was een belangrijk taak tijdens mijn opleiding. Het was echt wel ingewikkeld om te ontdekken wie nu het boek had geschreven. (Of was dat misschien een redactie of bij rapporten een commissie). En wie was de illustrator, in welk jaar was het boek uitgekomen, en hoeveel pagina’s beslaat het? Want dat staat er ook niet altijd duidelijk in. Dat lijkt heel simpel. Maar dat is het niet want is er een voorwerk? Dat betekent dat de tekst begint te nummeren met het cijfer een terwijl er al veel pagina’s aan vooraf zijn gegaan. En is er een literatuuropgave of misschien een bibliografie? Of een register? En wat is het formaat en is het gebonden of paperback? Een buitenstaander zal zeggen: ‘ach wat een onzin. Ik heb hier een boek in de hand.’ Maar zo simpel is het niet.
Twee jaar geleden praatte ik met iemand over De geheime Tuin van Frances Hodgson Burnett. Ik had de vertaling in handen die is uitgegeven door Christofoor. Al pratende over dit boek bleek dat mijn gesprekspartner bepaalde onderdelen niet herkende. En wat bleek? Hij had een ingekorte versie van het verhaal. En datzelfde gaat ook gelden voor het boek van Luc Panhuysen over het Rampjaar. Want dit jaar is er een herziene uitgave uitgekomen met veel illustraties.
Het is dus zaak de collectie goed te beschrijven en te ontsluiten. Om de lezer zo goed mogelijk te bedienen. Maar ja. Dat is een probleem met veel vrijwilligers die het zoeken over te laten aan de klanten zelf. En datzelfde geld ook voor het ontsluiten van de collectie door middel van bijvoorbeeld trefwoorden. Algemene trefwoorden zijn niet moeilijk maar om te ontdekken of er in het betreffende boek hele specifieke onderdelen worden behandeld; dat is een andere zaak. Mijn indruk is dat dit niet gebeurd vanwege…. Ja vanwege wat?
De les die ik geleerd heb van de tentoonstelling op Kasteel Amerongen is: beschrijf zorgvuldig collecties en het zoekresultaat is verbluffend. En helpt ook bij het aanschafbeleid. Want dan kun je pas echt beslissen of dit item jouw collectie completer maakt en kun je de klanten beter van dienst zijn.
