Tekst: Chris Wiersma, met dank aan de warme herinneringen van enkele oud-collega’s en oud-studenten van Arjen
Op 13 januari overleed op 87-jarige leeftijd Arjen Tilstra. ‘Eigen & Wijs’ en ‘wars van alles wat zo hoort’ stond op de rouwkaart. Iedereen die Arjen heeft ontmoet, herkent deze eigenschappen.
Arjen nam in 1989 afscheid van de Hanze Hogeschool, de hbo-instelling waarin zijn Bibliotheek- en Documentatieacademie (BDA) eerder was opgegaan. Dat was voor hem veel te vroeg. Hij bleef nog een aantal jaren op verschillende manieren actief voor de Nederlandse Vereeniging van Bibliothecarissen (NVB) en de Vereniging Openbare Bibliotheken (VOB), maar wat was het een verspilling dat hij toen niet kon overstappen naar een volgende baan.
Arjen belandde tamelijk toevallig in het bibliotheekwerk via een tijdelijke administratieve klus voor de bibliotheek Leeuwarden. Deze administratieve ervaring motiveerde hem kennelijk de overstap te maken van een studie mo Nederlands naar de bibliotheekopleiding. Daar werd hij verliefd op de docente titelbeschrijven Fenna de Haan, met wie hij later trouwde en een zoon en twee dochters kreeg. Fenna overleed in 2020.
Harlingen
Hij werd directeur van de bibliotheek Harlingen, bouwde daarna aan de Centrale Bibliotheekdienst Friesland en ging in 1969 naar Groningen om de nieuwe bibliotheekschool op te zetten. Die overstap werd bedisseld tijdens een fameuze studiereis van bibliotheekdirecteuren naar Denemarken. Arjen moest maar naar de nieuwe BDA; Tjeerd Meijer kon dan mooi naar de Centrale Bibliotheekdienst Friesland en ook de opvolging van Tjeerd werd in de bus geregeld. ‘Wij wisten natuurlijk niet dat Arjen er zo’n links schooltje van zou maken’, merkte Jan Nuiver later niet alleen maar gekscherend op. Ik kwam in 1973 als 19-jarige op de BDA voor de opleiding tot bibliothecaris in openbare bibliotheken; later heb ik er ook nog de opleiding tot jeugdbibliothecaris gevolgd. Was het er zo links? Ja, dat denk ik wel, maar toch niet heel veel linkser en progressiever dan hoe de samenleving zich toen leek te ontwikkelen. Het ideaal was een werkgemeenschap van docenten en studenten, geïnspireerd door de idealen van permanente educatie en emancipatie. Veel andere studenten en ik hadden er een geweldige tijd, waarin we een ongeneselijke motivatie en gedrevenheid voor de (openbare) bibliotheek opliepen. Arjen was de directeur en gaf in die tijd van democratische afdelings- en andere raden leiding aan de Bibliotheek- en Documentatieacademie. Hoe hij dat deed? Dat is niet zo makkelijk te zeggen. Ik heb daarna nooit meer iemand ontmoet die zo onnadrukkelijk aanwezig was en toch zo veel richting gaf.
Schaker
Arjen was een schaker. Na zijn overlijden memoreerde het Friesch Dagblad de remise waarmee hij de Koninklijke Schaakclub Philidor 1847 uit Leeuwarden in 1967 de enige landstitel in de clubgeschiedenis bezorgde. In de manier waarop Arjen zijn redeneringen opbouwde herkende je de schaker. Hij deed dat geduldig en zorgvuldig. Niet om de tegenstander te verpletteren, wel om een gespreksgenoot mee te nemen in zijn redenering en te overtuigen daarvan – wat doorgaans lukte, maar niet iedereen kon de hoge vlucht van zijn gedachten volgen of appreciëren. Hij maakte indruk met zijn denkkracht, maar zeker ook met zijn toegankelijkheid, humor, belangstelling voor wat anderen beweegt en maatschappelijke betrokkenheid.
Het toeval bracht Arjen in het bibliotheekvak. Voor velen leidde een al dan niet toevallige ontmoeting met Arjen tot diezelfde keuze. Hij wist veel mensen te inspireren en te motiveren. Heel vaak was hij gewoon briljant. En ja, ook eigenwijs, maar wat hebben we daar veel aan gehad.
