Leeservaring via e-reader net zo goed als van papier

Op de e-reader lezen mensen niet oppervlakkig en snel, maar juist lineair en is de leeservaring nagenoeg even hoogwaardig als van papier. Als mensen het lezen afwisselen met activiteiten die inhoudelijk te maken hebben met de tekst, bevordert dit juist het diep lezen.

Dit blijkt uit het proefschrift van literatuur- en communicatiewetenschapper Niels Bakker van de Vrije Universiteit. (Digitaal lezen, anders lezen? De technologische lees(r)evolutie in empirisch perspectief).
Zijn studie nuanceert de vermeende negatieve effecten van multitasken en taskswitchen met digitale media. Bakker: ‘De meeste digitale apparaten zorgen voor minder lineair lezen, meer taskswitchen tijdens het lezen en een minder prettige en optimale leeservaring. Dit geldt voor het lezen van boeken van de tablet, smartphone, laptop en pc in vergelijking tot papier. De e-reader is dus een positieve uitzondering.’

Oppervlakkig versus diep lezen
Digitale apparaten concurreren om de schaarse vrije tijd, maar ze brengen ook risico’s met zich mee voor de kwaliteit van het lezen. Cultuurcritici en wetenschappers waarschuwen dat de aandachtspanne krimpt. Waar mensen teksten voorheen lineair en diepgaand doorgrondden, gebeurt dit tegenwoordig steeds vaker non-lineair, gefragmenteerd, vluchtig en oppervlakkig.

Dat het diep lezen op de helling staat, heeft volgens Bakker vergaande gevolgen. ‘Diep lezen bevordert de leesvaardigheid. Deze is nodig om te kunnen functioneren in de maatschappij en op het werk. Hiernaast vergroot diep lezen de inleving en empathie met andere mensen. Op het moment dat dit afneemt, komen burgers mogelijk tegenover elkaar te staan. Diep lezen is al met al nodig voor volwaardig burgerschap en democratische participatie.’

Schaduwzijde digitalisering
Overheid en bedrijven communiceren tegenwoordig veelvuldig en soms uitsluitend digitaal met burgers en consumenten. Ook in het onderwijs hebben digitale media een vlucht genomen, in de vorm van digitale schoolboeken en andere toepassingen.

Bakker: ‘Gedrukte media lenen zich beter voor het diep lezen, en vormen hierdoor een stevigere basis om taal- en leesvaardigheid eigen te maken. Het is daarom van belang dat het onderwijs inzet op het lezen van papieren boeken.’