Het onderwijsplatform Preply heeft een onderzoek uitgevoerd naar de tarieven die door openbare bibliotheken in Nederland worden gehanteerd. Dit onderzoek is gebaseerd op een gedetailleerde evaluatie van de jaarlijkse standaardcontributies in gemeentelijke bibliotheken door heel Nederland. De selectie van de 30 steden is gebaseerd op het hoogste aantal geregistreerde bibliotheekleden, zoals vastgelegd in september 2023. De tabel staat onderaan dit artikel.
Openbare bibliotheken spelen een cruciale rol bij het stimuleren van onderwijs, culturele ontwikkeling en sociale verbondenheid. Daarom geven steden en gemeenten financiële steun om ervoor te zorgen dat alle burgers kunnen profiteren van de waardevolle bijdrage van bibliotheken. Toch gaat het lidmaatschap van een openbare bibliotheek in de meeste gevallen gepaard met een jaarlijkse bijdrage. Deze kosten kunnen aanzienlijk variëren, zoals duidelijk wordt bij het vergelijken van tarieven van gemeentelijke bibliotheken. Het onderzoek concentreerde zich op de jaarlijkse basisbijdrage voor volwassenen. Daarnaast werden ook de jaarlijkse abonnementskosten voor jongeren onderzocht.
Deze studie onderzoekt het mogelijke effect van kosten op de toegang tot onderwijs en gelijke kansen. De resultaten kunnen bijdragen aan een dieper inzicht in de rol van openbare bibliotheken in onze samenleving en wijzen op mogelijke kwesties met betrekking tot de toegang tot kennis en informatie.
Zwollenaren betalen de hoogste jaarlijkse contributie
Met 66 euro per jaar voor het basisabonnement rekent de gemeente Zwolle haar bibliotheekgebruikers meer dan welke andere stad ook. Dit abonnement biedt burgers gratis reserveringen en een uitleentermijn tot 4 weken, gratis internet, e-books, gastleningen en legpuzzels. De Zwolse bibliotheken zijn gevestigd in 4 locaties en bedienden recentelijk ongeveer 827.000 duizend on- en offline bezoekers, zo blijkt uit het jaarverslag van 2021.
De gemeente Zoetermeer laat echter zien dat een openbare bibliotheek betaalbaarder en dus toegankelijker kan zijn dan in Zwolle. Een basisabonnement voor de faciliteiten van de Bibliotheek Zoetermeer kost slechts 28,75 euro per jaar. Daarmee behoort de openbare bibliotheek van Zoetermeer tot de bibliotheken met de laagste tarieven in Nederland.
De bibliotheken in Breda, Utrecht, Amsterdam en Rotterdam zijn ook aanzienlijk voordeliger met kosten tussen de 35 en 42 euro. Een betaalbare bibliotheekdienst bevordert eerlijke toegang tot kennis en draagt bij aan het waarborgen van een fundamenteel mensenrecht.
Slechts 5 steden bieden gratis toegang tot openbare bibliotheek voor jongvolwassenen
Van de 30 onderzochte openbare bibliotheken bieden 16 openbare bibliotheken abonnementen tegen een lager tarief voor jongeren. Dat geldt voor Bibliotheek Zoetermeer, Bibliotheek Gelderland Zuid, DOK Delft, Bibliotheek Gouda, Bibliotheek Eemland in Amersfoort, Bibliotheek Utrecht, OBA Amsterdam, Stadkamer Zwolle, Bibliotheek Flevomeer, Dbieb Leeuwarden en Coda Apeldoorn.
Maar de lagere abonnementstarieven zijn niet allemaal even betaalbaar. Coda Bibliotheek in Apeldoorn biedt bijvoorbeeld een abonnement aan van wel 66 euro per jaar voor jongeren tussen de 18 en 23 jaar (25% korting ten opzichte van het grotere abonnement van 81,50 euro per jaar).
Van de 16 onderzochte bibliotheken bieden er 5 gratis lidmaatschappen aan voor jongeren tussen de 18 en 30 jaar. Dit zijn Rozet in Arnhem, Facet in Emmen, de bibliotheek in Deventer, Bibliotheek Bind in Assen en Bibliotheek Rijnenvenen in Alphen aan den Rijn.
Dit is veelzeggend over de huidige diversiteit van het abonnementsaanbod van de openbare bibliotheken. Misschien wordt het tijd dat Apeldoorn, Leeuwarden, Lelystad en Zwolle, om er maar een paar te noemen, het voorbeeld volgen van de andere openbare bibliotheken en jongeren gratis toegang geven tot de bibliotheek.
Extra kosten voor digitale media, reserveringen en wifi-gebruik
Een grote meerderheid van de onderzochte openbare bibliotheken vraagt daarnaast nog extra kosten voor andere diensten. De bibliotheek in Enschede vraagt bijvoorbeeld 3,50 euro per jaar om burgers slechts 1 uur per dag gebruik te laten maken van de computer.
De OBA in Amsterdam biedt daarentegen een digital-only abonnement voor 44,50 euro per jaar. Dit is inclusief het onbeperkt lenen van e-boeken en luisterboeken, toegang tot internationale kranten en tijdschriften en 3 uur per dag gebruik kunnen maken van de computer. Activiteiten bij OBA kunnen gratis of met 50% korting worden bijgewoond. Deze extra kosten kunnen gerechtvaardigd zijn als deze faciliteiten aanzienlijk duurder zijn om aan te schaffen en te onderhouden dan het boekenassortiment.
Aanvullende kosten voor het gebruik van WLAN of voor reserveringen, die in sommige bibliotheken nog steeds te vinden zijn, lijken ook achterhaald. Als plaats voor onderzoek is toegang tot internet een natuurlijk onderdeel van de service. Reserveringen waarvoor geen levering nodig is, kosten de bibliotheek bijna niets om te implementeren, maar bibliotheekgebruikers betalen meestal ongeveer een euro of meer.
Over de onderzoeksmethode
De openbare bibliotheken van 30 steden in Nederland werden gekozen op basis van het hoogste aantal bibliotheekleden volgens de gegevens van het CBS en werden gecontroleerd door de VoB (Vereniging van Openbare Bibliotheken). De tarieven zijn overgenomen uit de respectievelijke tarievenoverzichten van de stadsbibliotheken. De respectievelijke bronnen zijn gekoppeld in de tabel hierboven. Het onderzochte tarief is het jaarlijkse basisabonnement voor volwassenen. Daarnaast werden ook jaarlijkse abonnementstarieven voor jongeren vergeleken. Nederlandse openbare bibliotheken bieden daarnaast ook nog verschillende abonnementsmodellen, zoals budgetabonnementen of premium abonnementen. Deze zijn omwille van de vergelijkbaarheid niet meegenomen in de ranglijst.
Alle informatie over de evaluatie en alle gebruikte bronnen zijn te vinden op: preply.com/nl/blog/kostenvergelijking-openbare-bibliotheken
