‘Prima Facie’ van Suzie Miller, vertaald door Mylène Delfos en Jet Zegers, is door de Hebban Crew gekozen tot het Hebban Boek van de Maand in november. Een indringend verhaal op het scherp van de snede, geheel vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
‘De openingsscène blies me omver.’ – Debbie
‘Al vanaf het eerste hoofdstuk word je de rechtbank in getrokken en leer je van binnenuit over de gebruiken, de drive en spanning die een zaak met zich meebrengt voor strafpleiters en advocaten. Ik denk dat het voor het eerst is dat ik een dergelijk verhaal vanuit een vrouwelijk perspectief lees,’ opent Sander, fervent liefhebber van rechtbankthrillers. Hoewel de auteur Australisch is, speelt het boek zich af in de wereld van de Britse rechtspraak. Een sfeer die auteur Suzie Miller heel fijn heeft neergezet, vindt Debbie. ‘De traditie rond de pruiken, de nuffigheid, het spel in de rechtszaal, de houding van de advocaten ten opzichte van het recht en elkaar. Wat een machtsvertoon via kleine slimmigheden in het stellen van vragen.’
‘In Prima Facie gaat het om de flinterdunne lijn tussen waar en niet waar, en (on)feilbare rechtspraak. Het gaat over de positie en rol van de strafrechtadvocatuur hierin, over afkomst en idealen. Het gaat over vriendschap en kracht. En de verschillen tussen mannen en vrouwen in het vak.’ – Sander
In het Britse strafrecht gaat het er op een heel eigen manier aan toe en hoofdpersonage Tessa floreert in deze wereld. ‘Ze houdt van het spel en gelooft oprecht in de objectiviteit van het recht. Ze verdedigt beklaagden en haar doel is te laten zien dat er hiaten in het verhaal van een getuige zitten, om gerede twijfel en vervolgens vrijspraak te behalen,’ vertelt Anouk. ‘Daar kan ze heel analytisch naar kijken en haar gevoel bij uitschakelen, daar is ze trots op.’ Debbie vult aan: ‘De advocaten in dit boek zijn niet de meest innemende mensen, ze zijn arrogant en vol van zichzelf. Tessa ook. Maar dat is goed, want dit is niet zo eenvoudig als goed versus slecht. Het is veel complexer dan dat, zoals alles in het echte leven altijd veel complexer is dan de plot in een thriller.’
Het verhaal werkt met een aantal sleutelscènes die diepe impact hebben gemaakt op de Hebban Crew. ‘Alles is ter ondersteuning van die krachtige momenten, alsof je het hele boek de ingehouden vuistslag voelt die je op die momenten vol raakt,’ omschrijft Anouk. Het zijn het eerste hoofdstuk, de kantelscène halverwege en de monoloog aan het einde. Centraal staat de ontwikkeling van Tessa: ‘van stoere advocaat die de touwtjes stevig in handen heeft en heilig vertrouwt op het recht, tot slachtoffer dat ontdekt dat het recht helemaal niet aan haar kant staat,’ zegt Debbie. ‘Het is alsof je twee zijden van een munt bekijkt.’
‘Tessa doorloopt een fascinerend proces en dat maakt op mij de meeste indruk.’ – Debbie
Prima Facie
‘Het is heel actueel, vlot en intrigerend.’ – Debbie
Prima Facie begon als prijswinnend theaterstuk in 2019, ook geschreven door Miller. Ze bewerkte de monoloog tot een boek en dat zie je terug in de schrijfstijl. Het meest opvallend is het weglaten van aanhalingstekens in de dialoog, zodat wordt benadrukt dat echt álles vanuit Tessa komt. ‘Het is bijzonder dat het verhaal verteld wordt vanuit die ene stem,’ zegt Sander. ‘Heel vaak kunnen vrouwen hun verhaal niet vertellen en wordt hen het zwijgen opgelegd,’ vult Suzette aan. ‘Prima Facie doorbreekt dat en laat Tessa het hele verhaal vertellen, alleen.’ Zo ervaar je in het boek – net als in het theaterstuk – precies wat Tessa weet en denkt en waarom ze doet wat ze doet.
Roos zag een jaar geleden de Nederlandse uitvoering van de monoloog en werd er enorm door geraakt. ‘Tessa krijgt gedurende het verhaal steeds meer diepgang en de ontwikkeling die ze doormaakt, wordt schrijnend mooi beschreven. In het boek is er meer tijd om het verhaal te vertellen, waardoor er meer ruimte is voor details en uitdieping,’ vertelt ze. ‘Tegelijkertijd vond ik de ervaring om het verhaal, inclusief de kanteling, in één zit te ervaren overrompelend en is het spel van Maria Kraakman briljant.’ Kraakman kreeg de Theo D’Or voor haar spel, de grootste toneelprijs van Nederland. Het door Eline Arbo geregisseerde stuk ontving ook de felbegeerde Toneelkijkerprijs en vijf sterren van NRC, de Volkskrant en Trouw.
‘Kiezen tussen het boek en het toneelstuk kan ik niet, dus ik kan je alleen maar aanraden om het te lezen én te zien. De voorstelling is dit jaar in reprise en tourt nog door heel Nederland.’ – Roos
‘Het is overigens niet te merken dat het boek gebaseerd is op een theaterstuk,’ voegt Debbie toe. ‘Voor wie bang is dat het vol staat met theatrale volzinnen en shakespeareaans drama, wees gerust, het is heel actueel, vlot en intrigerend.’ Miller weet de lezer volledig mee te slepen in Tessa’s wereld, dat zo open en bloot voor je neergelegd wordt dat de ervaring vanzelf heel intiem wordt. ‘Zonder oordeel wordt elk aspect van Tessa door Miller ontleed, waarin geen van haar acties goed of fout zijn. Soms hang je boven het verhaal en geef je een oordeel, tot je beseft dat je haar daarmee aan het veroordelen bent en dat laat je schrikken,’ legt Anouk uit.
‘Wanneer je bij de kantelscène aankomt, voelt het alsof je in een hoek van de kamer staat toe te kijken hoe alles zich ontvouwt, terwijl je geen vinger uitsteekt. Het hakt erin.’ – Anouk
‘Een thriller is het niet, maar wel een ijzersterke roman.’ – Anouk
De Nederlandse uitgeverij heeft ervoor gekozen Prima Facie als thriller neer te zetten en wijkt daarmee af van het etiket ‘roman’ dat het boek in de oorspronkelijk Engelse uitgaven krijgt. ‘Verwacht geen adembenemende race tegen de klok of een onvoorspelbaar plot,’ zegt Sander, die het opvalt dat de flaptekst ook geen moeite doet te verhullen wat er gebeurt. ‘De spanning zit hem ook niet in de onvoorspelbaarheid van het verhaal, maar volledig in je persoonlijke beleving ervan. Natuurlijk is het misdrijf heftig om van zo dichtbij mee te voelen, maar de echte heftigheid zit misschien wel in het gevoel dat je de hele tijd hebt dat de dader er wel mee weg komt.’
‘Na een knallende openingsscène kabbelt het verhaal best een tijd kalm voort. Een lezer zou kunnen afhaken in dit wat onopvallende deel van het boek, maar het heeft een functie, omdat het toont uit welke wereld Tessa komt,’ vertelt Debbie. De impact van het kantelpunt halverwege het verhaal is enorm. ‘Het is een nare scène, maar zo extreem goed gedaan. De auteur laat je hierna geen adem meer halen. De achtbaan waarin Tessa zit, daar zit jij ook in. De wanhoop, het gevoel van hopeloosheid, het verdriet, de angst.’
‘Tessa weet bijna op het moment zelf al precies wat de verdediging gaat zeggen en dat ze in feite geen poot heeft om op te staan. Toch zet ze door en doet ze het enige waarmee ze kan leven.’ – Anouk
‘Er zit zeker spanning in het boek, maar op een andere manier dan de welbekende Grishams. Welke rol rechtspraak speelt in ons leven, als je iets overkomt, is verwarrend. Je denkt te kunnen vertrouwen op wetboeken en rechters en het grote gelijk,’ zegt Debbie. ‘En alles daarbuiten,’ vult Anouk aan. ‘Je vertrouwen in de mensheid brokkelt steeds verder af als je ziet hoe de wereld reageert op Tessa. “Waarom doe je me dit aan?” vraagt de dader aan het slachtoffer. Alle gevolgen wordt breed uitgemeten en er is geen ontsnappen aan. Je zou willen weglopen, maar net als Tessa kun je dat niet.’
‘Maar het is geen deprimerend boek, niet alleen maar. Prima Facie is ook een sterk, krachtig en optimistisch boek.’ – Debbie
OVER HET BOEK
Suzie Miller, vertaald door Mylène Delfos en Jet Zegers
Op 30 september verschenen bij Lannoo
Dit is niet het leven – dit is de wet.
Tessa is een briljante en meedogenloze strafrechtadvocaat die gespecialiseerd is in zedendelicten. Ze wist te ontsnappen uit de arbeidersklasse en begeeft zich nu in de elitaire kringen van het rechtssysteem. Pleiten is voor haar een sport. Dankzij haar gevatte kruisverhoren weet ze steeds haar juridische gelijk te halen in de rechtbank en helpt ze verdachten van zedenfeiten uit de cel te houden door net genoeg twijfel te zaaien. Tot ze zich aan de andere kant van de balie bevindt …
De rechtspraak waar ze zo hard in geloofde, laat Tessa in de steek wanneer ze zelf slachtoffer wordt en moeilijkheden ondervindt om ‘haar’ recht te laten spreken. Tessa moet erkennen dat de wet niet geschreven is voor slachtoffers en dat zij in deze zaak aan de andere kant van de getuigenbank staat.
OVER DE AUTEUR
Suzie Miller is een hedendaags internationaal toneel- en scenarioschrijfster en auteur. Ze schrijft complexe, menselijke verhalen waarin onrecht wordt onderzocht. Prima Facie is haar debuutroman, gebaseerd op de snoeiharde monoloog die furore maakte op West End, Broadway en in de Nederlandse theaters.
