De index van de Best Presterende Bibliotheek is een initiatief van Mark Deckers. In het dagelijks leven is hij bestuurssecretaris bij Rijnbrink en voert vanuit die functie menig onderzoek uit. Elke week schrijft hij op zijn persoonlijke weblog over ontwikkelingen in het bibliotheekwerk. Dit artikel bouwt voort op vijf vorige artikelen die gingen over deelgebieden van het bibliotheekwerk. (Links hieronder.)
En daar is ie! Het kostte mij een paar weekenden en u hebt er vijf lijstjes lang op moeten wachten. We gingen van bezoekers naar leden naar uitleningen naar activiteiten en door naar samenwerking met scholen. Telkens een top-15. En nu combineren we alle uitslagen van alle lijsten tot een top-20 van Best Presterende Bibliotheken. En Drachten | Smallingerland, Katwijk en ZINiN Hellendoorn mogen zich de top-3 Best Presterende Bibliotheken van Nederland noemen. Gefeliciteerd! Maar voordat ik naar de uitslagen ga, een korte toelichting hoe ik tot deze rangschikking kom.
De Deckers-index van Best Presterende Bibliotheken 2024
Hoe werkt die index? Eigenlijk heel simpel! Voor elk kengetal maak ik een lijst met alle 133 bibliotheekstichtingen in Nederland. De nummer één krijgt 133 punten, de nummer twee 132, en zo verder. Alles optellen en voilà: de Deckers-index voor Best Presterende Bibliotheken. Scoor je precies gemiddeld? Dan kom je keurig uit op 332,5 punten (5 x 66,5).
Ik begon in 2018 met vier factoren mee. Sinds 2020 voeg ik, mede op verzoek van bibliotheken de samenwerking met scholen toe. Ook tellen we bij activiteiten nu de deelnemers in plaats van alleen het aantal activiteiten. Zo is de index verfijnder geworden en geeft hij een goed beeld van het veelzijdige bibliotheekwerk.
Bibliotheek Drachten | Smallingerland voor de tweede keer achter elkaar Nederlands Kampioen Allround Bibliotheekwerk
De bibliotheek Drachten | Smallingerland flikt het weer: opnieuw staat ze op nummer één! Dit is uniek in de geschiedenis van de lijst, want zo’n toppositie twee keer achter elkaar is nog nooit eerder vertoond. Bovendien is Drachten | Smallingerland sinds de start van deze index altijd in de top 20 blijven schitteren. Een echte krachtpatser onder de bibliotheken dus!
De gemeente mag zichzelf gelukkig prijzen, want hier wordt al jarenlang goud gesmeed. Het is dan ook geen verrassing dat deze nummer één-positie meer dan verdiend is.
Drachten staat misschien bekend om de Philipsfabriek, het iconische verkeersconcept met nauwelijks verkeersborden, of het Van Doesburg-Rinsemahuis. Maar de bibliotheek hoort absoluut in dat rijtje thuis als een attractie om trots op te zijn.
Ook dit jaar scoorde de bibliotheek uitzonderlijk op bijna alle kengetallen. Alleen bij activiteiten kwam ze in een top-15 terecht, maar met een toppositie voor het tweede jaar op rij zet Drachten | Smallingerland een prestatie neer die zijn weerga niet kent. Een bibliotheek van wereldklasse! Mijn oprechte felicitaties voor Rien Vrijenhoek en zijn team!
Op dinsdagavond 18 december reikte ik daar de prijs dus opnieuw uit. En dan te weten dat men naar aanleiding van de vorige winst al speciaal een tweedaags Beste-Bieb-Festival hield. Ik ben dus benieuwd wat er dit jaar gaat volgen. En aan trots geen gebrek bij deze organisatie. Alle medewerkers kregen van hun werkgever een trui met op de achterzijde de opdruk ‘De beste bibliotheek staat alweer in Drachten’. En daarna wilde men graag trots met die trui op de foto. Ik zal niet uit de school klappen maar het was daarna nog lang onrustig in Drachten…
Katwijk op de tweede plaats
Ja, Drachten|Smallingerland doet het opnieuw… maar Katwijk ook. Opnieuw tweede! En toch is deze tweede plaats beter dan die van vorig jaar. De afstand tot de nummer één is namelijk miniem geworden. Nog slechts twee punten verschil. Dat is niks! Vorig jaar was het verschil nog twintig punten. Met andere woorden: Katwijk kan volgend jaar zo maar nummer één zijn. Jan Klerk en zijn team zetten een hele mooie prestatie neer.
Ondertussen is in Katwijk een fusie ingezet met de muziekschool en de volksuniversiteit. Vanaf volgend jaar heten ze Planck en daar volgt ook een verbouwing en verhuizing bij. In Katwijk bouwt men dus door aan succes. Ik kan me vergissen maar de nummer één van deze lijst moet echt zijn best doen om Katwijk voor te blijven.
Katwijk staat bekend om vissers, kerken en topvoetbal bij de amateurs. Maar het echte goud is misschien toch wel de bibliotheek. Beste burgers en politiek in Katwijk, ik daag jullie uit om te zorgen dat de Best Presterende Bibliotheek de komende jaren in Katwijk staat. Het zit er absoluut in!
ZINiN Hellendoorn terug in de top-3
ZINiN was in 2020 de Best Presterende Bibliotheek van Nederland. In 2023 – door twee coronajaren was er geen index – stonden ze vierde en nu klimt deze MultiFunctionele Organisatie weer naar de derde plaats. Maar nummers één, twee en drie staan maar vijf punten uit elkaar. ZINiN doet dus in niks onder voor Drachten en Katwijk. En eerlijk gezegd ligt er nog wel wat ruimte om verder te groeien want zowel in ledenpercentage als in activiteiten moet best nog wel tot een betere score gekomen kunnen worden. En laten ze daar nou net de leeftijd om gratis lid te zijn hebben verhoogd tot 27 jaar (en ook nog boetevrij)… Dus ZINiN komt eraan!
Dat men in de gemeente Hellendoorn stevig doorgroeit weet ik natuurlijk uit eigen ervaring. Chris Funk en Karin Barth en hun team nodigden me een tijdje geleden al uit om 100% Bibliotheek op school met ze mee te komen vieren. In dat lijstje staan ze volgend jaar dus ook op nummer één.
Eervolle vermeldingen
Laten we een moment nemen voor een paar bijzondere prestaties! Zoomerij (voorheen Veluwezoom, gemeente Rheden, Renkum en Rozendaal) stijgt prachtig door naar plek vier, en Deventer klimt knap naar de vijfde plek na wat heen-en-weer schommelen in de top-20 de afgelopen jaren. En dan natuurlijk Assen, de hoogste nieuwe binnenkomer op nummer zes. Wat een geweldige binnenkomst – houd die plek vast!
Ook hulde aan de blijvers: Hengelo, Westland, Rozet, en Eemland weten zich opnieuw te handhaven. Jaar in, jaar uit leveren zij topkwaliteit. Tussen hen in heeft een nieuwkomer zich naar binnen gewurmd: OverO uit Zwolle en Kampen. Bij veel fusieorganisaties zie je een daling, maar hier is het tegendeel waar: Kampen scoorde sterk op punten waar Zwolle wat minder deed, en vice versa. Samen vormen ze nu een krachtige combinatie die terecht een plek in de top-20 heeft veroverd.
En natuurlijk een applaus voor de andere nieuwkomers: Ede, Gouda, Almere, Zoetermeer, en Noord-Veluwe. Wat een topprestatie!
Bibliotheekwerk in Oost-Nederland
Er valt zoveel meer over te vertellen, maar dat bewaar ik voor een andere keer. Laten we nu feestelijk naar de kerstdagen toeleven. Als geboren Tukker én bestuurssecretaris van Rijnbrink – de organisatie voor bibliotheekwerk in Gelderland en Overijssel – kan ik het toch niet laten even te tellen: tien van de twintig bibliotheken in deze lijst komen uit Oost-Nederland. De helft! Daar ben ik trots op, en daar zetten wij ons elke dag met hart en ziel voor in.
Dankjewel
Al die lijstjes maken is altijd een hele klus, maar ook ontzettend leuk en dankbaar om te doen. Het is alleen mogelijk dankzij jullie. Jullie als bibliotheken leveren elk jaar trouw de gegevens aan bij de Koninklijke Bibliotheek. Een extra dankwoord gaat naar Mirjam Klaren van de KB voor haar waardevolle steun en meedenken.
Elke bibliotheek is de beste bibliotheek voor zijn eigen gemeente
Maar genoeg gepraat! Wat een jaar hebben we achter de rug. Of je nu in de top-20 stond of niet: met z’n allen – de 133 bibliotheekstichtingen, bijna 8.000 medewerkers en ruim 26.000 vrijwilligers – hebben we gewerkt aan één doel: elke inwoner van elk dorp en elke stad in elke provincie creatiever, slimmer en vaardiger maken. Daar mag iedereen trots op zijn.
Geef jezelf en elkaar een schouderklopje. Het was een prachtig jaar voor de bibliotheken, beste mensen! Dank voor het volgen, dank voor het lezen, en alvast hele fijne feestdagen. Tot volgend jaar!
