Tekst: Els Rademaker-Vos, gepensioneerd (leidinggevend) bibliothecaris bij de Overijsselse Bibliotheek Dienst en tot 2006 consulent voortgezet onderwijs. Vanaf 2017 geeft zij colleges over nepnieuws voor de BMO. Columnisten / bloggers schrijven op persoonlijke titel en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de redactie.
De laatste weken is er veel te doen over boeken. Schrijver Pim Lammers werd dusdanig bedreigd dat hij zich terugtrok als de schrijver van het Kinderboekenweekgedicht. En een tijdje daarvoor werd de schrijver Salman Rushdie aangevallen om zijn boek De duivelsverzen. Daarover was in 1989 een fatwa uitgesproken. Rushdie mist nu het licht in een van zijn ogen en zijn arm is dusdanig verminkt dat hij die nauwelijks meer kan gebruiken.
En nu is er weer het nodige te doen over Het dagboek van Anne Frank. Er is een tekst geprojecteerd op het Achterhuis waarop te lezen is dat het dagboek niet echt is omdat het met balpen geschreven zou zijn. En balpennen bestonden nog niet in de Tweede Wereldoorlog. Dit zijn echter leugens. Het dagboek is authentiek. In het dagboek bleven velletjes met aantekeningen achter die een onderzoeker per ongeluk had achtergelaten. Dat is uitgebreid onderzocht.
Dit deed me weer denken aan de jaren ‘80. Ik gaf toen collectievormingsadviezen. Op een dag lag er een boek op mijn bureau dat aan alle bibliotheken in Nederland was toegezonden. Dat was echter niets bijzonders. Zo werden wij regelmatig “verrast” met een stapel boeken vertaald in het Engels en geschreven door “The beloved leader” Kim Il-sung, de toenmalige dictator van Noord-Korea.
Maar dit boek was iets heel anders. Het heette: Het dagboek van Anne Frank een vervalsing. En was geschreven door Robert Faurisson. Een Fransman. En een Holocaustontkenner. Dit boek was dus in het Nederlands vertaald en uitgegeven door een Belgische uitgeverij. De vraag was: wat moeten we met dit boek? Moet het ingewerkt worden voor al onze bibliotheken? We hebben er met een aantal collega’s over gepraat en mijn advies was: een exemplaar opnemen in de achtergrondcollectie. Daar hadden we immers ook Mein Kampf van Hitler. En dit boek niet uitleen klaarmaken voor onze bibliotheken. Daar was niet iedereen het mee eens. Maar ik werd gesteund toen ik vernam dat de Anne Frankstichting aangifte ging doen. En er werd bovendien een commissie ingesteld die nog eens de dagboeken van Anne Frank ging onderzoeken. Het resultaat was een fikse studie met de conclusie: Het dagboek is authentiek.
Een tijdje later werd ik gevraagd mee te doen aan een aflevering van een aantal programma’s die de RVU (Radio Volksuniversiteit, nu onderdeel van de NTR) maakte over het werk van de bibliotheken in Nederland. Mij werd gevraagd te vertellen over collectievorming in Christelijke Openbare bibliotheken. De opname werd gemaakt op Urk, dat toen nog bij Overijssel hoorde. Aan het eind van het programma werden een aantal controversiële boeken getoond met de vraag: wat zou het advies zijn? Opnemen in de collectie of niet? Een van die boeken was het boek van Faurisson en ik kon dus vertellen wat mijn advies was en wat het gevolg daarvan was.
Nu zijn we weer op dit punt beland. Het is treurig dat dit nogmaals gebeurd. Allereerst dat mensen een dergelijke tekst op Het Achterhuis projecteren. En weer beginnen de authenticiteit van het dagboek in twijfel te trekken. Terwijl het balpointverhaal ook al lang is ontzenuwd. Het is een goede zaak dat de Anne Frankstichting weer aangifte heeft gedaan. Daarbij moest ik denken aan het feit dat in sommige Amerikaanse staten het dagboek niet meer in bibliotheken mag worden uitgeleend. Het zou geen goed beeld geven van de holocaust volgens extreem conservatieve Amerikanen. (Marjolein Lolkema, heeft hier in het februarinummer van Bibliotheekblad uitgebreid over geschreven, red.)
In Nederland moeten we het niet zo ver laten komen!
