Tekst: Els Rademaker-Vos, gepensioneerd (leidinggevend) bibliothecaris bij de Overijsselse Bibliotheek Dienst en tot 2006 consulent voortgezet onderwijs. Vanaf 2017 geeft zij colleges over nepnieuws voor de BMO. Columnisten / bloggers schrijven op persoonlijke titel en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de redactie.
(Video onder bericht)
Het kan verkeren. Dat dacht ik toen ik 9 november jl. het ingezonden opinieartikel De schoolbibliotheek is de gouden poort tot lezen, laat haar open las in de Volkskrant, geschreven door socioloog Rineke van Daalen en journalist / boekenzoeker Stella Leenders.
Het ging over het grote belang van de schoolbibliotheek en dat dat nu ook wordt ingezien door anderen. Ik moest toen denken aan eind 2016 begin 2017 toen Lourense Das en ik opiniestukken over de schoolbibliotheek hadden gestuurd aan diverse landelijke kranten. Ze werden geweigerd want het onderwerp was niet relevant.
Dus het kan verkeren en gelukkig maar. Want het is nog niet zolang dat we inzien dat laaggeletterdheid en het niet-lezen van boeken niet iets is om lacherig over te doen. Plotseling zijn er programma’s over dit onderwerp op televisie zoals Leven zonder letters van Frans Bauer en Duidelijke Taal van Loes Luca.
De bibliotheek heeft onder staatssecretaris mevrouw Uslu heel veel aandacht. Er wordt geld voor gereserveerd. En nu is er de Impulsregeling. Er komt 74 miljoen vanuit het Masterplan Basisvaardigheden om meer scholen en kinderopvanglocaties te laten profiteren van Boekstart en Bibliotheek op school. Op 30 oktober is dat bekend gemaakt. Het gaat om scholen tot het niveau Praktijkonderwijs. Hoe het verder gaat: daarover moeten scholen contact opnemen met Stichting Lezen en leesconsulenten gaan het geheel ondersteunen.
Als ik dit lees dan denk ik: eindelijk. Maar er komen toch bij mij vragen op. Het is niet zo makkelijk om op scholen bijvoorbeeld een schoolbibliotheek op en in te richten. Ik heb daar ervaring mee. En mijn belangrijkste punt is: hoe ga je die bibliotheek in de school integreren. En hoe voorkom je dat je als leesconsulent, of liever nog als schoolbibliothecaris gezien wordt door de school als iemand die af en toe eens komt. Het is belangrijk dat deze mensen echt geïntegreerd worden in het geheel van het lerarencorps. Ze moeten mee doen bij vergaderingen. Zo is de schoolbibliothecaris op de hoogte van wat er gebeurt en gaat gebeuren zodat de schoolbibliotheek daarop in kan springen. De schoolbibliothecaris kan het personeel bijscholen op het gebied van jeugdliteratuur. Kan initiatieven ontplooien zodat het lezen nog meer gaat aanspreken. De collectie up-to-date houden en contacten blijven onderhouden met de openbare bibliotheek. Het is niet iemand die af en toe de school binnenwandelt. En, ook heel belangrijk, de leiding van de school moet erkennen dat de schoolbibliothecaris hoort bij het primaire proces in de school. En dat deze persoon dus niet bij het OOP ( Onderwijs Ondersteunend Personeel (OOP) hoort. Daar heb ik het in de praktijk heel vaak mis zien gaan. En de schoolbibliotheek die onder de vlag van de Impulsregeling is opgericht en ingericht is dat ook met geld van het ministerie. Dus dat is niet iets om aan voorbij te lopen!
Ook een vraag van mij hierbij is: in wiens dienst werken die schoolbibliothecarissen of consulenten? Door wie worden ze betaald? Is dat de school, de openbare bibliotheek of het ministerie? Dat is wel belangrijk. Bijvoorbeeld als deze medewerkers moeten worden bijgeschoold. Want dat is cruciaal.
Het is verheugend dat er steeds meer aandacht is voor lezen en het wegwerken van laaggeletterdheid. Dat is heel lang niet geweest. Nog niet zo lang geleden was ontlezing iets waarover lacherig werd gedaan. Dat stadium zijn we nu langzamerhand wel voorbij. En nu maar hopen dat de Bibliotheek op School echt goed wordt aangepakt. Want scholen hebben veel aan hun hoofd. Denk bijvoorbeeld aan het lerarentekort, passend onderwijs en veel buitenlandse kinderen die het Nederlands niet machtig zijn en waarvan ook de ouders geen Nederlands spreken. En wat ook belangrijk is: dat het aanvragen van geld geen onmogelijke barrières oplevert. Want daarin zijn ministeries een meester.
O ja, dat zouden we bijna vergeten. Hoe komen we aan die schoolbibliothecarissen of leesconsulenten? De opleiding tot bibliothecaris bestaat al een aantal jaren niet meer. Het is echt de hoogste tijd om de opleiding tot schoolbibliothecaris weer van de grond te tillen. Want de tijd is er meer dan rijp voor.
Bekijk hieronder het webinar Monitor de Bibliotheek op school en BoekStart van Stichting lezen.
(2 november 2023)
