Tekst: Merel Kuitert (Bibliothecaris jeugd & jongeren bij Noord Oost Brabantse Bibliotheken (NOBB)
Foto’s onder het artikel
Een geweldige kans werd mij in mijn schoot geworpen: Of ik misschien een presentatie kon geven op een Nationaal Bibliotheekcongres in Roemenië. Met wat overleg kon ik het verlossende antwoord sturen: Natuurlijk wilde ik dat. Sterker nog, die zou aansluiten op mijn vakantie, en dan konden mijn vriend en ik er een prachtige trip door Oost-Europa bij maken. Met alles (in het Engels) voorbereid gingen we op pad. Tevergeefs, bleek later. Wij waren die arme stakkers die op Eindhoven Airport stonden te wachten op een vlucht die nooit zou komen. Of ik de presentatie online kon geven? Met hangende schoudertjes, maar goede moed stond ik op een donderdagochtend dus toch weer in de Bibliotheek. Dan maar online!
Programming for/with Young Adults
Ik mocht twee keer online aanschuiven: Een keer voor mijn presentatie die ongeveer een uur duurde, waarbij ik praatte over het werken met je doelgroep (off-by-for-all), in ons geval dus jongeren. Centraal stond het betrekken van deze doelgroep bij de programmering. Hoe bereik je de doelgroep, hoe pakken we reeds aan met het jongerenpanel en wat zijn onze behaalde successen en grootste lessen? Mijn collega’s Evi en Irma hebben het panel destijds opgezet, dus waren een grote hulp met het verzamelen van informatie. Doordat de tolk alles van Engels naar Hongaars (ja, ze spraken er Hongaars) moest vertalen, duurde het wat langer dan verwacht. Ook kreeg ik geen directe feedback of vragen: Daar was immers de tweede sessie voor! De volgende ochtend zat ik dus al om half acht – tijdsverschil – achter mijn laptop om een ronde-tafel-gesprek te doen. Hier sloten zo’n vijftien bibliothecarissen bij aan, die me allerlei vragen konden stellen.
Natuurlijk was ik erg benieuwd hoe het bij hen zat: Wat deden zij met jongeren? Het werd me al snel duidelijk dat we als Nederlandse Bibliotheken zijnde wellicht een beetje voorlopen op onze Oostelijke buren: Zij hadden weinig programmering voor jongeren en klommen meteen in de pen toen ik vertelde over ons jongerenpanel, Young Adult festival en Dungeons & Dragons. Wel liepen ze op het gebied van het Voortgezet Onderwijs tegen dezelfde problemen aan: Soms hangt de leesbevordering af van een paar leerkrachten en als deze met vakantie of verlof zijn, wat doe je dan? Daar stond ik natuurlijk wel een beetje met mijn mond vol tanden, want dat gebeurt ons ook wel eens. Het was dan fijn om te zien dat we aan verschillende kanten van Europa toch lief en leed konden delen. Een initiatief van de organiserende Bibliotheek – Bibliotheca Municipala Odorheiu Secuiesc – dat erg tof was voor jongeren, is het feit dat ze verschillende (kaart)clubs hebben die regelmatig in de Bibliotheek vertoeven. Zo hebben ze een Harry Potter club, een Yu-Gi-Oh en Pokémon club waarbij jongeren zitten van groep 7-8 tot leerjaar 3. Hoe leuk is dat?
Een greep uit de andere presentaties
Als ik er live bij was, had ik een duidelijk verslag kunnen schrijven van de overige presentaties. Helaas moest ik het nu volgen via de Whatsappjes die ik uitwisselde met tolk Nora. Gelukkig was zij zo vriendelijk bij een aantal presentaties aan te sluiten.
Bookinfluencers
De eerste spreker, Danie Ewrzsebet (directeur Bibliotheek Kecskemet, Hongarije) vertelde over het gebruik van bookinfluencers in hun bibliotheken. Ze zien het als een online verlenging van de leespromotie die ze al ‘offline’ doen in de bieb, zoals flyers, literatuurwedstrijden en boekenclubs organiseren. Ze merken dat jongeren niet meer zo snel naar websites gaan, en merkten dat ze hun onlinestrategie dus aan moesten passen. Ze hebben dus interviews gehouden met verschillende bookinfluencers (BookTube, Bookstagram en
BookTok) om streng te kijken wie er bij hun organisatie zou passen, en zijn daar nu heel tevreden mee. Er worden twee concrete tips gegeven: Een influencer in dienst stellen, en als Bibliothecaris zelf ook als influencer optreden.
Silent Books
De tweede presentatie die ik eigenlijk graag wilde bijwonen was die van Lovas-Szabo Kitty (Bibliotheek Boedapest in Hongarije) over ‘Silent Books’, boeken zonder tekst en met enkel illustraties. Deze boeken zijn goed voor de focus van kinderen en hun aandachtsspanne, omdat hun focus ligt op het zelf creëren van een verhaal. Ook stimuleert het communicatie. Ze gebruiken het in de bibliotheek als ‘voorleesactiviteit’, en daarmee ook als community-building bezigheid. Het schijnt ook geweldig te werken als activiteit voor kinderen met een handicap, kinderen die normaal weinig tot niet lezen en kinderen met anderstalige ouders.
Financieren van buitenaf
Opvallend was een presentatie van iemand van buiten de bibliotheeksector, namelijk die van Biro Barna Botond, een politicus in Roemenië die zich voornamelijk bezighoudt met de provincie waar het congres plaatsvond. Hij vertelt over hoe het bij hen werkt: Ze merken dat bibliotheken zich maatschappelijk breder inzetten, maar omdat bibliotheekmedewerkers weinig staken, demonstreren of zich op een andere manier (negatief) laten horen, houden ze zich er als politiek weinig mee bezig. Ze hebben daarom weinig zicht op Bibliotheken in de toekomst, behalve dat ze moeten blijven bestaan. Hij geeft als raad mee dat als er meetbare data wordt gepresenteerd (bijvoorbeeld met cijfers laten zien dat er tegenwoordig meer mensen bij de bibliotheek komen voor andere dingen), ze er financieel meer mee kunnen doen.
Community building als historische bibliotheek
De laatste presentatie was van Lazok Klara, een bibliothecaris van de Teleki Teka Bbiliotheek in Roemenië, die veel historische boeken hebben. Omdat ze anders weinig geld zouden krijgen van de provincie, werden
ze over tijd toch gedwongen meer te doen met activiteiten in de bibliotheek, voornamelijk rondom community-building. Deze activiteiten doen het tegenwoordig goed (ze krijgen immers ook veel toeristen in hun regio) dat ze ze willen delen met een publiek. Zo organiseren ze een keer per jaar een grote boekenmarkt: Mensen kunnen boeken van hun zolders en overleden familieleden naar de bibliotheek brengen, en de bibliotheek organiseert dan een markt waarop deze boeken kunnen worden gekocht, met een hapje, een drankje en muziek. Hier komen ook veel tieners op af. Ze organiseren workshops boekbinden voor kinderen, rondleidingen door de bibliotheek voor toeristen, museumnachten waarbij mensen ‘s avonds door musea en de bibliotheek worden rondgeleid in de stad en proberen publiek te betrekken in het renoveren van de bibliotheek.
Al met al was er genoeg interessants te horen en baalde ik natuurlijk dat ik er niet bij kon zijn. Gelukkig was er een tolk die lief genoeg was om het voor mij te vertalen, zodat ik er toch een beetje bij kon zijn en de kennis met jullie kan delen! Zoals je kunt merken lopen we als Nederland zijnde op sommige gebieden voor op bibliotheekgebied, maar valt er ook veel te leren van elkaar en verschilt ons werk eigenlijk weinig. Allemaal zetten we ons in voor alle doelgroepen en zit er veel passie in ons vak, dat vond ik mooi om mee te maken. Al was het maar online.
