Tekst: Antoinette Van Zanten, afdelingshoofd Dienstverlening en Educatie bij ZB Bibliotheek van Zeeland (Meer foto’s onder het bericht)
Op 8 en 9 september vond in Cuxhaven, in het noorden van Duitsland het International Fahr Buecher Kongress plaats. Een bijeenkomst met rond de 300 deelnemers uit ruim tien landen, Denemarken, Estland, Letland, Polen, Zweden, Finland, Luxemburg, Duitsland, Nederland en Nicaragua.
In al deze landen rijden mobiele bibliotheken, bibliobussen met veel boeken, bibliobussen met minder boeken die vooral activiteiten ondersteunen. Bibliobussen die Duitse en Deense minderheden in het grensgebied Duitsland/Denemarken op het platteland aan huis bezoeken. Bibliobussen die vooral scholen bezoeken met activiteiten, digitale bussen. Bussen die allerlei voorwerpen zoals bloeddrukmeters, of andere medische snufjes uitlenen. Bussen die vooral taalonderwijs ondersteunen zoals met een bus die ook in een grensgebied rijdt van Duitsland en Frankrijk bij Saarbruecken. En de nieuwste bus van Gothenburg met een podium aan de achterkant.
Twaalf bibliobussen in een grote stad als Berlijn, een enkele bibliobus in een groot land als Polen. Een dappere mobiele bibliothecaris uit Tallinn die vertelt over haar inzet met haar team van drie voor het hele land van Estland en haar over haar hoop dat de stokoude bus waarin zij rijden vervangen gaat worden door een bus van een miljoen euro’s….
Een indrukwekkend congres dat na een warm woord van de Duitse VOB-voorzitter over de niet weg te denken rol van bibliobussen voor Duitsland ingeleid werd door het Duitse Europarlementslid voor CDU David McAllister.
McAllister citeert de laatste Index van Democratie uit de Economist intelligence waarin 2022 het jaar was van algehele stagnatie na al een heel aantal jaren van democratische regressie. 2017 was zelfs het jaar van “the worst decline in global democracy of years” en daarna werd het er niet beter op. In 2022 woonde slechts 8% van de wereldpopulatie in 24 landen die als “full democracy” betiteld worden. De VS worden in dat opzicht al niet meer mee geteld. 14 van de 24 Europese landen worden wel als “full democracy” gezien. Voorlopers zijn Noorwegen, IJsland, Zweden en Finland…Afnemend vertrouwen in de politiek en organisaties zijn onder meer kenmerken van het afnemende waarde van democratie. Het belang van bibliotheken en de vrije beschikbaarheid van informatie die ook al lang niet meer overal is gegarandeerd is dan ook van ongekend belang.
En dan is er dus de beschikbaarheid van mobiele voorzieningen nodig om (moderne) media ook buiten de stad te brengen. Bibliobussen als community hubs die speciale interactie aanmoedigen en uitwisseling van ideeën, personeel heeft dat mensen ondersteunt bij het vinden van materiaal. Het antwoord op de vraag wat de Europese Gemeenschap in deze context kan beteken bleef jammer genoeg wat achter. Aandacht vragen voor het informeel onderwijs en de funding daarvoor van bibliotheken is nog steeds een moeilijke weg….
In de loop van de twee dagen bleek wel dat er heel veel succesvolle voorbeelden zijn in het mobiele bibliotheekland in Europa, maar dat iedereen worstelt met het vraagstuk van de financiering. Een modern ambitieus gebouw daar zijn de handen makkelijk voor op elkaar te krijgen bij lokale politici. Echter om een bibliobus te financieren die voor de bevolking van tien gemeenten op het platteland invult zoals eerder beschreven, is een lastig te organiseren proces. En ook de wegen van Europa zijn daarin ondoorgrondelijk, voor het ene land is een bepaald fonds wel mogelijk en voor een ander land hetzelfde fonds niet.
In een persoonlijk gesprek met McAllister bleek wel de bereidheid om dit soort dingen hoger op de Europese agenda te brengen maar dan wel via de nationale Europarlementsvertegenwoordigers.
De presentaties van ZB Bibliotheek van Zeeland sloten mooi aan bij het verhaal over de democratische waarden. ZB ontwikkelt het mobiele concept van third place van de bibliobus waarbij de bibliobus het culturele, educatieve en maatschappelijke centrum is voor de dorpsbewoners op het land. In aansluiting op het bestaande concept van de ZBBUZZ dat burgers in de kleine kernen ondersteunt met een mobiele Informatiepunt Digitale Overheid, een taalloket en een digidesk.
Een dergelijk initiatief is nog niet echt bekend in Europa bleek in de loop van de conferentie. Veel contacten zijn gelegd met allerlei Duitse bibliotheken die daar meer over willen weten. Duidelijk is dat ook in dit opzicht in Nederland wel grote sprongen gemaakt zijn in overheidsfinanciering. Hetzelfde geldt ook voor de educatieve programma’s die door onze ColumBus worden uitgevoerd als mobiele dBos component.
Antoinette van Zanten, ZB Bibliotheek van Zeeland.
Anne Verheijen, ZB Bibliotheek van Zeeland.
David McAllister.
Alwin Berggren, Gothenborg.
De nieuwe bus van Denemarken.
Bibliobussen langs de kade.
