De KB heeft haar nieuwe strategie voor de vorming van de nationale bibliotheekverzameling gepubliceerd. Dit plan speelt in op de veranderde publicatiecultuur en beschrijft de criteria die de basis leggen voor de vorming van de nationale bibliotheekverzameling in de komende zes jaar.
Afspiegeling van de samenleving
Het bijhouden van de nationale bibliotheekverzameling is een taak van de KB. Dit betekent dat de KB ernaar streeft om 1 exemplaar op te slaan van alles dat in of over Nederland gepubliceerd wordt; van oudsher boeken, tijdschriften en kranten.
De nieuwe strategie maakt duidelijk dat de definitie van een publicatie tegenwoordig veel breder is. Naast traditionele publicaties bij uitgeverijen, publiceren mensen blogs, websites en berichten op sociale media. Jasper Faase, hoofd collectievorming bij de KB: ‘Tegenwoordig publiceren we gezamenlijk meer woorden, gedachten en meningen online dan we ooit in gedrukte vorm hebben gedaan. Met die verbreding van de publicatiecultuur moeten we meebewegen om onze collectie een representatieve afspiegeling te kunnen laten zijn van de huidige samenleving. Tegelijkertijd stelt deze verbreding de KB ook voor de noodzaak scherpe keuzes te maken in wat we wel en niet doen.’
Negen uitgangspunten
De nieuwe collectiestrategie bestaat daarom uit 9 uitgangspunten die voor de KB leidend zijn in het vormen en ontsluiten van de collectie. Naast het feit dat in de collectievorming de publicatiecultuur beter wordt gevolgd, gaan afspiegeling en representativiteit voor volledigheid. Faase: ‘Met de verbreding van onze publicatiecultuur is elke uitingsvorm van een publicatie opslaan niet meer mogelijk. We willen publicaties opnemen die kenmerkend zijn voor de Nederlandse maatschappij, cultuur en kennis van nu en hechten daarom ook aan het verbreden van de meerstemmigheid van de collectie.’
Bij de collectievorming in het verleden lag de nadruk op het aanleggen van een wetenschappelijke bibliotheek. Hierdoor werden bijvoorbeeld populaire genres als stripboeken en thrillers niet of minder verzameld. Ook werden boeken van vrouwen en migranten als minder waardevol gezien. Om deze hiaten te vullen doet de KB aan retrospectieve collectievorming (verzameling met terugwerkende kracht). Om echter wel efficiënt om te gaan met middelen, stemt de KB de vorming van haar collectie zo goed mogelijk af met andere erfgoedinstellingen. Dit om in gezamenlijkheid zorg te dragen voor ‘de nationale collectie’, hiaten te signaleren en overlap te voorkomen.
Digital first
De KB hanteert voor de algemene collectie een digital first-beleid. Dat betekent dat, waar mogelijk, de digitale versie van een publicatie wordt opgenomen in plaats van de papieren editie. Faase: ‘We kiezen er bewust voor om steeds meer digitaal te gaan verzamelen, onder meer om wat er online geschreven wordt onderdeel te laten zijn van ons collectieprofiel. Dit helpt om meer stemmen door te laten klinken in de nationale bibliotheekverzameling. Ook verzamelen we boeken, kranten en tijdschriften steeds vaker digitaal om zo nieuwe vormen van onderzoek goed te kunnen ondersteunen.’ Voor kranten en tijdschriften kent de KB nog geen contentstroom om de digitale versies structureel op te nemen. De komende jaren zullen daar stappen in worden gezet.
Bijzondere collecties
Voor de bijzondere collecties blijft de KB actief fysieke publicaties verwerven om te zorgen dat unieke, kwetsbare of bijzondere publicaties bewaard blijven voor de toekomst. De komende 6 jaar zet de KB flink in op de verdere digitale ontsluiting van haar Bijzondere Collectie, waaronder de ruim 1400 middeleeuwse handschriften die de nationale bibliotheek bezit.
Het webarchief
Het webarchief van de KB is bedoeld om toekomstige generaties een beeld te geven van de Nederlandse digitale cultuur van nu. Maar de ongeveer 10 miljoen Nederlandse sites kan de KB niet integraal archiveren zoals sommige andere nationale bibliotheken doen. De huidige wetgeving en een gebrek aan middelen staan een zogenaamde nationale domeincrawl (een manier om alle Nederlandse websites op het internet te te archiveren) vooralsnog niet toe. Verschillende andere nationale bibliotheken voeren zo’n crawl al uit. Om ook in Nederland zoveel mogelijk te kunnen vastleggen van de huidige online cultuur, hoopt de KB dat haar pleidooi voor een aanpassing van de wet in de komende beleidsperiode gehonoreerd wordt.
Sociale media archiveren
Het ruimer archiveren van socialemedia-posts is eveneens een ambitie van de KB. Dit is echter uitdagend vanwege de veelheid en veranderlijkheid, en praktische en ethische hobbels. De selectiecriteria op basis waarvan de KB gedurende de komende beleidsperiode sociale media-posts zal archiveren zijn eveneens opgenomen in de nieuwe collectiestrategie.
Download hieronder de nieuwe strategie nationale bibliotheekverzameling
KB publiceert collectieplan 2024 – 2030
