Tekst: Els Rademaker-Vos, gepensioneerd (leidinggevend) bibliothecaris bij de Overijsselse Bibliotheek Dienst en tot 2006 consulent voortgezet onderwijs. Vanaf 2017 geeft zij colleges over nepnieuws voor de BMO.
Ja uitholling. Een paar jaar geleden zei ik tegen iemand dat mijn beroep, bibliothecaris, onderhevig is geraakt aan uitholling door vrijwilligers. Toen hoorde je die term niet zo vaak. Maar nu: je kunt geen krant openslaan, of je ziet de term: uitholling.
Ik kwam hem tegen in het boek van Herman Tjeenk Willink: Groter denken kleiner doen. Over de uitholling van onze parlementaire democratie. Een visionair boek. Want we hebben er tot vandaag mee te maken. Met als voorbeeld: de kabinetsformatie. En hoe de afgelopen kabinetten zijn omgegaan met de discussies rondom kabinetsvoorstellen.
Dat kwam ook tot uiting in het essay: Het land van Rutte. Geschreven door Mathieu Segers. Gepubliceerd in De Groene 17 november 2021. Waarin zelfgenoegzaamheid centraal stond. Maar ja.. dat is toch een stuk anders? Dan waar ik het hier over heb? Ik denk het niet.
Ik zie het ook gebeuren in het onderwijs. Er is een lerarentekort. Heel naar. Wat doen we er aan? Een voorstel: de PABO makkelijker maken. Als zoveel leerlingen zakken voor de PABO dan zijn de eisen kennelijk te zwaar, En die reken en taaltoets: die kunnen ook wel eenvoudiger. Als we maar meer docenten in het basisonderwijs krijgen. Dus nu komen misschien straks docenten voor de klas te staan die niet echt heel goed geschoold zijn. En het onderwijs is al zo afgezakt in de internationale lijsten. In plaats van eens goed met elkaar te onderzoeken wat er mis is met het onderwijs al jarenlang, gaan we de eisen naar beneden bijstellen. Ik denkt niet dat de kinderen van nu en Nederland daar mee gebaat is. Ik denk ook aan de organisatie. Lumpsum, macht van de besturen, aantallen leerlingen op scholen en hoeveel slagen er. En wat denk je van de salariëring?
Datzelfde doet zich ook voor in de kinderopvang. Leiders in die opvang moeten ook een pedagogische aantekening hebben. En terecht. Zoveel kinderen opvangen. Dat vergt nogal wat van de medewerkers. Maar er is een tekort. Oplossing? Ja hoor: mensen die in opleiding zijn laten werken en misschien de eisen naar beneden bijstellen. En de salariëring?
Opvallend genoeg doet zich dat ook voor in het lange baan schaatsen. De ISU stelt voor de 10 km af te schaffen. Reden: er kijken niet veel mensen naar. Terwijl het zo’n interessante afstand is. Kijk naar het wereldrecord begin 2021 met Van De Poel uit Zweden.
En dan komen we op het beroep Bibliothecaris. Uitgehold toen in 2008 de bankencrisis uitbrak en de regering ook allerlei taken die eerder door het Rijk werden uitgevoerd werden doorgeschoven naar de gemeenten met minder geld. Bijvoorbeeld de jeugdzorg. En dus moesten gemeenten keuzes maken. En een keuze was: bezuinigen op bibliotheken. ICT bracht uitkomst. Zo kun je toch nog wat voor elkaar maken. En dus kon de opleiding ook wel afgeschaft worden. Want wat heb je aan vakken als: titel beschrijven, catalogus beheer, informatieve boeken indelen volgens een systematiek die medewerkers (meestal vrijwilligers) niet snapten en ga zo maar door. Collectievorming ook niet nodig. Heb ik al eerder over geschreven. Je krijgt gewoon een collectie boeken en die leg je op tafels. Er zijn mensen die zeggen: wat ik zeg is achterhaald. Er kunnen ook andere mensen in bibliotheken werken die verstand hebben van literatuur. Dat zal ik niet ontkennen maar de bibliotheek is meer dan alleen romans. Ruime algemene ontwikkeling is echt heel belangrijk.
Ik vond het heel interessant dat Chris Wiersma in Bibliotheekblad 9/10-2021 het ineens had over titel beschrijven. Dat is zo belangrijk. Ik denk nog wel eens: als de laatste bibliothecaris het licht heeft uitgedaan, wie kan dat nog? Het is niet saai of dom. Het is echt heel belangrijk dat je beschrijft op een juiste manier het boek dat je voor je hebt. En dat vergt kennis. Juist dat je het juiste boek geeft op de vraag van de klant. Dus ook de bibliotheek technische vakken zijn heel belangrijk. En als een directeur van nu zegt: ja dat is verleden tijd, dan zeg ik: misschien zijn we niet goed genoeg in staat geweest dat uit te leggen en het belang onder de aandacht te brengen.
Uitholling: echt een grote kwaal van onze tijd. Als we zo door gaan kan ons dat nog lelijk opbreken. Dan denk ik dat we met schaamrood op de kaken staan van dat slaan op de borst: dat we het zo goed doen.
