Tekst: Janneke Krommendijk werkte ruim 46 jaar in de bibliotheekwereld. 25 jaar als assistent-bibliothecaresse bij de bibliotheek Almelo en daarna 22 jaar als mediathecaris op OCG Reggesteyn in Nijverdal. Ze vindt het eeuwig zonde als kennis verloren gaat…
Columnisten / bloggers schrijven op persoonlijke titel en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de redactie.
(Video en download onder bericht)
De “Stichting lezen” organiseerde deze maand het Webinar (hieronder te bekijken) waarin ruim aandacht was voor de afname van mediatheken in het voortgezet onderwijs (VO), van 516 in 2019 naar 427 in 2024. Een teruggang van maar liefst 79, zoveel scholen dus, zonder bibliotheekvoorziening. Het cijfermateriaal komt uit het eerder verschenen rapport Mediatheken in het voortgezet onderwijs, Stand van zaken 2023 van Vera van Rossum & Marleen Kieft dat onder het artikel te downloaden is. Dat is echt wel schrikken.
Menig mediathecaris voelt zich bovendien een eenling in de eigen organisatie omdat aansluiting in het onderwijs lastig blijkt. Als ook de schoolleiding meer geïnteresseerd is in de ruimte die de mediatheek inneemt, maar niet hoe de mediatheek het onderwijs versterkt, wat dan? Een collega docente, die ik het rapport liet lezen, vatte het kernachtig samen ‘ja, de mediatheek is waardevol, maar zonder deskundige mediathecaris werkt het niet’. Tja…voor ons als ‘beroeps’ niets nieuws. Hoe werkt dat dan? In gedachten ga ik even terug.
Altijd leuk als een collega komt kijken, vooral om over jeugdliteratuur en mogelijke samenwerking te sparren. Een leescoach, zelf net in functie, wilde graag rondkijken en we spraken een moment af waarbij ik rekening hield met het vakoverstijgend leesproject (over Romeinen) waar onze brugklassers mee aan de slag gingen. Vakoverstijgend, betekent samenwerking tussen meerdere vakken. In dit project werkten: Nederlands, Geschiedenis, Handvaardigheid en de mediatheek (met een groot aandeel voor de mediathecaris!) samen. Een collectie samengebracht van allerlei materialen, fictie, non-fictie, stripboeken en digitale materialen, over Rome, Romeinse keizers, badhuizen, Pompeji, Romeinen in Groot Brittannië, in Nederland, de sporen rond Nijmegen, Maastricht en meer.
Genoeg materialen verzamelen, terwijl ook niet al het aanbod geschikt is om in een project te gebruiken, denk aan niveau, taalgebruik, materiaalsoort, is echt een uitdaging. Ik zag het gezicht van de leescoach betrekken toen ze de boeken bekeek. Tja, natuurlijk begreep ik haar. Hoe graag had ik niet twee karren met splinternieuwe boeken klaargezet voor onze leerlingen? Denkend aan de kosten en het beperkte nieuwe aanbod van titels is het geen haalbare kaart. Bovendien ben je afhankelijk van de eigen collectie, van wat er in de omringende bibliotheken en zelfs landelijk beschikbaar is.
Nu ik met de kennis van vandaag terug kijk naar het moment van toen is het glashelder. Hier zie je het ontbreken van ervaring, van kennis. Bibliotheekwerk vereist een opleiding en dan ben je er nog niet. Je moet in je ‘vak’ groeien, zelf een brede interesse hebben, de collectie door en door kennen net als de doelgroep waarvoor je werkt. Ons gesprek begon moeizaam maar kreeg een positieve wending nadat ik had uitgelegd waarom en hoe je soms moet kiezen. Dat je zoveel meer kunt bereiken in een project waarin meerdere disciplines samenwerken, tja toen begon het beeld dat mijn bezoekster had van leesprojecten in het onderwijs, te veranderen. In een project, als dit over Romeinen werken leerlingen niet één lesuur per week aan een onderwerp, nee soms wel drie of vier uur en lezen bovendien thuis, inleesmateriaal voor het project en leesplezier tegelijk. De leerling kiest het boek zelf, en ook heel belangrijk: als je de leerling kunt vertellen dat het lezen (en beschrijven van het boek) een bonuspunt oplevert bij het komende proefwerk geschiedenis. Dat klinkt toch als muziek?
‘Elke leerling een leesboek in de tas, jouw toegangsbewijs voor school’ het credo voor het leesproject (vrij lezen en deels onderwerpsgericht)in de onderbouw (leerjaar 1, 2 en 3 VO). Lezen moet prominent op de kaart staan! Een taak voor bibliotheken en mediatheken samen!
Download hieronder de onderzoekspublicatie. Het webinar is daaronder te bekijken.
