Het is ons allemaal wel eens overkomen: een boek te laat ingeleverd bij de bibliotheek. Gemiddeld kost dit je € 0,15 per dag. Zo concludeert thuisstudieplatform Laudius op basis van een inventarisatie onder 141 Nederlandse bibliotheekorganisaties naar abonnementen en boetetarieven en CBS-data over locaties en leden.
In de provincie Groningen hoef je je overigens geen zorgen te maken over het te laat inleveren van boeken, want hier betaal je geen boete. De Gelderse Bibliotheek Barneveld beboet laatterugbrengers met het hoogste tarief: € 0,50 per dag.
Abonnement kost gemiddeld € 41,67 per jaar
Een basisabonnement bij een bibliotheek in Nederland kost gemiddeld € 41,67 per jaar. De hoogte van een lidmaatschap verschilt echter sterk per regio. In de provincie Groningen is de bibliotheek het duurst: hier kost een jaarabonnement gemiddeld € 57. Limburgers betalen een stuk minder. Met een gemiddelde prijs van € 25,35 voor een abonnement is boeken lenen hier het goedkoopst.
Bibliotheken hebben steeds minder leden
Sinds de eeuwwisseling is het aantal bibliotheekleden in Nederland met zo’n 20% afgenomen. Slechts van een kwart van de Nederlandse huishoudens is nog minimaal één gezinslid aangesloten bij een bibliotheek. In Limburg verkopen bibliotheken de minste abonnementen. Slechts van één op de vijf Limburgse huishoudens is minimaal één gezinslid aangesloten bij de bieb. In Flevoland wonen relatief gezien de meeste bieb-bezoekers: bijna 36% van alle Flevolandse gezinnen heeft minstens één abonnement.
Grote verschillen in bibliotheekdichtheid
De bibliotheek krijgt een steeds grotere maatschappelijke functie, zoals het bevorderen van digitale vaardigheden en taalvaardigheid. Voor het maatschappelijke aanbod van bibliotheken hebben gebruikers geen abonnement nodig. In sommige regio’s lijkt deze rol echter lastig te vervullen, omdat er relatief weinig bibliotheeklocaties zijn ten opzichte van het aantal inwoners. Gemiddeld is er voor iedere 22.197 Nederlanders een bibliotheeklocatie, maar niet in iedere regio delen inwoners hun bibliotheek met evenveel anderen. In Gelderland lijkt de maatschappelijke rol het meest haalbaar: daar wordt iedere locatie gedeeld met gemiddeld 16.907 mensen. In Flevoland en Drenthe hebben bibliotheken het lastiger, want bij locaties in deze provincies kunnen meer dan 30.000 inwoners langskomen met een hulpvraag.
Onderzoeksmethode
Laudius raadpleegde de bibliotheekwebsite van alle 141 bibliotheekorganisaties voor de abonnementsprijzen en de hoogte van boetes. Bij eventuele onduidelijkheden is telefonisch contact gezocht met de desbetreffende organisaties. Voor het onderzoek is alleen het voordeligste abonnement voor volwassenen in kaart gebracht; wat zijn de minimale kosten om überhaupt toegang te krijgen tot de services van een bibliotheek (bijvoorbeeld boeken lenen). Hierbij zijn eventuele eenmalige inschrijfkosten buiten beschouwing gelaten. Sommige bibliotheekorganisaties rekenen een hoger boetebedrag voor het te laat inleveren van zogeheten “top-boeken”. Hierbij is gekozen om alleen het gemiddelde mee te nemen van alleen de reguliere uitgaven. In het onderzoek zijn de tarieven tot en met december 2021 meegenomen, dus mogelijk zijn er tarieven en/of voorwaarden na de jaarwisseling gewijzigd.
Bibliotheeklocaties
Voor het bepalen van het aantal bibliotheeklocaties is het dashboard bibliotheekstatistiek gebruikt van het bibliotheeknetwerk.
Ledenaantallen
Voor de ledenaantallen is de meest recente data van het CBS gebruikt. 35 van de 141 bibliotheekorganisaties hebben geen (bruikbare) ledengegevens aangeleverd bij het CBS. De gemeenten die tot het werkgebied van deze 35 bibliotheekorganisaties behoren, zijn wel opgenomen, omdat inwoners van die gemeenten soms lid zijn van een van de 106 bibliotheekorganisaties waarvoor wel ledengegevens beschikbaar zijn.
Benieuwd naar de regionale verschillen? Meer informatie is te vinden op: https://www.laudius.nl/onderzoek-bibliotheken-in-nederland-2022
