Tekst: Chris Wiersma; adviseur en interimmanager, wegvoorbereider Collectief Landelijk Bibliotheeksysteem en voormalig directeur-bestuurder de Nieuwe Bibliotheek. (Chris Wiersma was in het verleden ook directeur van de openbare bibliotheek Groningen en van Bisc Utrecht).
Op 29 mei overleed op 96-jarige leeftijd Jan Nuiver.
Jan nam in 1986 afscheid van de Openbare Bibliotheek Groningen, de bibliotheek waarvan hij in 1965 de directeur werd. Daarvoor was hij directeur van de Protestante Stichting tot Bevordering van het Bibliotheekwezen en de Lectuurvoorlichting Prisma.
Voor een universitaire studie Biologie had zijn vader zo kort na de oorlog het geld niet meer. Daarom trad Jan in dienst bij boekhandel Swets en Zeitlinger. Als vrijwilliger raakte hij betrokken bij het bibliotheekwerk van de protestantse kerk in Amsterdam en zo kwam hij tot de keuze voor een loopbaan in het bibliotheekwerk, of zoals hij placht te zeggen ‘de openbare bibliotheekvoorziening’ – want de naar zijn mening in het woord ‘bibliotheekwerk’ besloten liggende associatie met het welzijnswerk vond hij ongewenst. Naast zijn baan volgde hij daarom de opleiding tot assistent-bibliothecaris en de directeurscursus.
Iedereen komt in zijn leven enkele mensen tegen die een inspiratiebron zijn en een referentiepunt voor de rest van het leven. Voor mij was Jan Nuiver zo iemand. Voor veel anderen geldt dat evenzeer. Ik werd in 1982 zijn adjunct-directeur. Jan, JN zoals hij doorgaans in de bibliotheek genoemd werd, was een bijzondere man. Vooral door zijn betrokkenheid en bevlogenheid. Een bevlogenheid die mensen die wat losser in leven en werk stonden wel eens fanatiek vonden.
In Groningen bouwde hij filialen, verhuisde de centrale bibliotheek naar het voormalige warenhuis Galeries Modernes aan de Vismarkt (de eerste bibliotheek in Nederland met roltrappen), wist handig te profiteren van de financiële mogelijkheden van de Rijkssubsidievoorwaarden 1921 voor een muziek- en toneelbibliotheek, bouwde het schoolbibliotheekwerk en de ondersteuning van het onderwijsvoorrangsbeleid op en bewoog soepel mee toen de wilde jaren zestig hun invloed deden gelden op bibliotheek en samenleving.
Jan Nuiver was een autoriteit in het bibliotheekvak. Hij was landelijk zeer actief, had gezag en kon dingen voor elkaar krijgen. Het blindenbibliotheekwerk, de bibliotheekopleiding, de rijkscommissie van advies inzake het bibliotheekwezen, de Bibliotheekraad, het directieoverleg stedelijke bibliotheken en de Nederlandse Bibliotheekdienst hadden veel aan zijn inzet en expertise. De oprichting van de Nederlandse Bibliotheekdienst had veel te danken aan zijn kennis van de wereld van boekhandel en uitgeverij.
Jan was een erg meelevende man. Geïnteresseerd in leven en opvattingen van anderen en daarover altijd graag in gesprek. Tot het laatst betrokken bij samenleving, politiek en bibliotheek. Plichtsbesef, betrokkenheid en bevlogenheid, dat zijn de eigenschappen die ik me vooral zal blijven herinneren.
Hij putte daarvoor uit diepe bronnen. Zijn geloof was belangrijk voor hem, hij werd geïnspireerd door theologen als Barth en Miskotte en hij behoorde tot de generatie die de oorlog en de barbarij van de Jodenvervolging had meegemaakt. ‘Dat nooit weer’, de drijfveer van velen van zijn generatie. Het motiveerde hem voor de volksverheffing waarvoor de openbare bibliotheek ook nu nog een voertuig is.
Ik ben dankbaar dat ik Jan in mijn leven ben tegengekomen. Ik zal nog vaak aan hem denken. Ik weet dat dat voor veel meer mensen geldt.
