De Tweede Kamer heeft gisteravond besloten dat bibliotheken en buurthuizen tijdens de ‘verzwaarde lockdown’ van 4 tot en met 18 november voor bepaalde activiteiten toch deels open moeten kunnen blijven. Het gaat om georganiseerde activiteiten als huiswerkbegeleiding of dagbesteding. De uitzondering wordt gemaakt omdat beide instellingen volgens de Kamer een belangrijke maatschappelijke functie vervullen voor kwetsbare groepen.
De openbare bibliotheken moesten, net als bijvoorbeeld musea, theaters en bioscopen, vanaf 4 november voor twee weken dicht in het kader van de door premier Rutte op 3 november aangekondigde tijdelijke maatregelen ter verzwaring van de gedeeltelijke lockdown.
Tijdens het Kamerdebat over de coronamaatregelen gisteravond toonden veel partijen weinig begrip voor het feit dat bijvoorbeeld winkels wel open mogen blijven terwijl instellingen als de bibliotheek dicht moeten. SP-leider Marijnissen: ‘Je mag dus wel een boek kopen, maar niet een boek lenen.’
De voltallige Kamer schaarde zich uiteindelijk achter een motie van Jesse Klaver van GroenLinks waarin om een lichte versoepeling van de maatregel gevraagd wordt.
In Klavers motie (pdf) wordt de regering verzocht om geen generieke sluiting van buurthuizen en bibliotheken door te voeren tijdens de coronacrisis. Achterliggende gedachte van de motie is dat een sluiting van buurthuizen en bibliotheken vooral de meest kwetsbare mensen in de samenleving raakt, mensen met weinig middelen om andere activiteiten te ontplooien, voor wie bibliotheken en buurthuizen belangrijke plekken voor sociaal contact en zelfontwikkeling zijn. Klaver gaf tijdens het debat aan zich zorgen te maken over het wegvallen van de ondersteunende functie die buurthuizen en bibliotheken vervullen voor kwetsbare groepen. Klaver: ‘De bibliotheek is niet alleen een plek waar je een boek gaat lenen, maar het is ook de plek waar kinderen huiswerkbegeleiding krijgen en waar 17.000 kinderen die geen toegang hebben tot internet thuis, wel internettoegang hebben. Dat ontneem je ze. Daarom zou ik het kabinet willen vragen om deze twee maatregelen te heroverwegen. Want als we het hebben over het beschermen van de meest kwetsbaren, hebben we het niet alleen over onze ouderen en de mensen met een zwakke gezondheid, maar ook over al die andere kwetsbare mensen, zoals kinderen voor wie het thuis niet veilig is. Dit zijn precies de plekken waar ze nog heen kunnen.’
Premier Rutte verzette zich aanvankelijk tegen aanpassing van het beleid op dit punt vanuit het argument dat reisbewegingen en contactmomenten beperkt moeten worden, maar de Kamer wees in reactie daarop op het voorzichtige beleid van de bibliotheken en het belang van de nabijheid van wijkvestigingen in dit verband, zodat het reizen beperkt kan blijven. Het kabinet zegde uiteindelijk toe dat bibliotheken bepaalde activiteiten, zoals huiswerkbegeleiding, mogen opzetten, mits georganiseerd en op afspraak en in een besloten setting. Zolang de ‘algemene, generieke inloopfunctie’ maar dichtgaat, mogen er dus wel bepaalde activiteiten op kleine schaal worden georganiseerd, aldus Rutte.
De motie-Klaver werd met algemene stemmen aangenomen. Het is overigens voor het eerst dat de Kamer tijdens een debat een kleine uitzondering op het coronabeleid van het kabinet bewerkstelligt.
In een reactie stelt de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) dat een algemene vertaling van de motie-Klaver niet mogelijk is vanwege verschillen op lokaal en regionaal niveau. De VOB adviseert haar leden om de volgende stappen te doorlopen:
- Onderzoek de maatschappelijke vraag
- Bibliotheekorganisaties kunnen denken aan (opzetten van) specifieke dienstverlening. In het Kamerdebat zijn de volgende voorbeelden genoemd:
– educatieve programma’s voor kleine groepen gericht op het onderwijs;
– beschikbaar stellen van individuele studieplekken die vooraf gereserveerd zijn;
– bijeenkomsten voor kleine groepen kwetsbare inwoners;
– spreekuren en vergelijkbare ondersteuning van individuen;
– afhaalbieb.
Voor bibliotheekorganisaties geldt dat het inrichten van dit type dienstverlening te doen in afstemming met de eigen veiligheidsregio. Reserveren vooraf is in alle gevallen absoluut noodzakelijk, omdat generieke openstelling van bibliotheken uitgesloten is. - Kijk naar organisatorische mogelijkheden
De bibliotheken wordt gevraagd om oplossingen te treffen voor een periode van twee weken. Dat is kort. Maak daarom een realistische afweging en probeer geen ijzer met handen te breken. Daarvoor zal iedereen begrip hebben. - Bespreek plannen met veiligheidsregio
We zien dat de communicatie tussen de bibliotheken en de veiligheidsregio’s steeds soepeler verloopt en dat de lijnen in het algemeen kort zijn. Mocht je er desondanks niet uitkomen, neem dan contact met ons op. Dan kijken we of we een bijdrage kunnen leveren. - Communiceer intern en extern over wat je kan als bibliotheekorganisatie
Geef tussenstanden ook weer.
Update 6 november: De VOB meldt dat er op vrijdag 6 november aan het eind van de middag meer duidelijkheid kwam over de invulling van de noodverordening (pdf) voor de veiligheidsregio’s naar aanleiding van de motie-Klaver. Bibliotheken mogen 1) een afhaalservice inrichten en kunnen 2) een locatie zijn voor georganiseerde en besloten huiswerkbegeleiding.
Illustratie: Wytse Noordhof
